Бастауыш  мектептің 1 – 4  сыныбына  арналған  музыка  пәнінің балама - автолық  бағдарламасын жазып-құрастырған  Назымбек  Дүкенбай.  С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік  университеті жанындағы  Ғылыми  кеңесінің  шешімімен  баспаға  ұсынып  отыр.  Павлодар қ.  2009 ж.

Мемлекеттік  стандарт  және  ұсынылатын  бағдарламаға  шолу (әдістемелік  кепілдер)

Егеменді, бостандық  алған  Қазақстан  республикасының  білім  беру  саласында, педагогикалық  тәжірибенің  мазмұнын  жаңарту  кезінде, қоғам  өмірін  жаңартуда, адамның  жаңа  қоғамға  деген  көзқарасы, болашақ  ұрпақты  жан - жақты  білімді, мәдениетті, өз  мәдениетін, өз тілін, өз  халқының  тарихын  музыка  пәнінің  бағдарламасы – оқушылардың  музыка  өнерінің  негізі  мен  оның  өмірімен  байланысы жайлы  түсінігін  жетілдіру, бағдарламаның  тақырыптық  құрылымында  көрсетілген  басты  мәселелерді, музыкалық, тәжірибелік  іскерліктері  мен дағдыларын  қалыптастыру, музыканы  түсініп  шығармаларды  мәнерлі орындап, орындағанда  әуенінiң   таза  болуы, ырғақты  сезіне  білу, вокалды - ән  айту  дағдыларын  қалыптастыру  мақсатымен  халық  және композиторлардың  ән - күйлер, қазіргі  уақытқа  сай  профессионалды музыкалық  шығармалар, жергілікті  сазгерлердің  ән - күйлері  келтіріліп отыр.  Сондықтан  жалпы  білім  беретін  мектептерде  музыка  сабағының  негізгі  мақсаты: оқушылардың  бойында  рухани  мәдениеттің  аса  маңызды  әрі  ажырамас  бөлігі – музыкалық  мәдениетті  қалыптастыру.  Балалардың  Отанға, өз  халқына  деген  сүйіспеншілігін, әр  түрлі  ұлт  өкілдерінің  бір – біріне  деген  достық  сезімдерін  оятады  және  оны жетілдіреді.

Осы  бағдарламаға  өзен  болып  келетін  тақырыптың  жүйелі  принципі алынды.  Бағдарламаның  мақсаты  оқушыларды  біртіндеп  музыка әлеміне  бой  ұрғызу.

Тақырыптың  жүйе  принципі  бағдарламаның  жүйелігін  орнықтыру мақсатын  көздейді.  Адамгершілік  және  эстетикалық  тәрбиені  сабақтың  негізіне  айналдыру  баланың  музыканы  дұрыс  қабылдауын  дамытуға көмектеседі.  Музыкалық  тәжірибе  жинақтау  мен  практикалық  іс әрекеттер  барысында  оқушылар  біртіндеп  музыка  туралы  түсініктерін қалыптастырады.  Бағдарлама  ән  мен  әуенділік, би  мен  ырғақтылық, марш пен  екпінділік, музыканы  тыңдай, қабылдай  білу, қызығушылығын  арттыру, ән  орындауға, тыңдауға  дағдыландыру, музыканың  өмірмен  байланысты  екенін  ұғындыру, композитордың стилін, оқушылардың  музыкалық  қабілетін  дамыту – сезімталдық, есту  қабілеті, ырғақ, есте  сақтау, музыканың  сазын  сезіну, музыкаға шығармашылықпен  қарау, ән  айту  мәдениетін, оны  әдемі, ашық  дауыспен  орындау.

Бағдарламада  музыка  сабағын  оқу – тәрбие  процесінің  негізгі іс - әрекеттерін  қамтиды, олар: міндеті, мазмұны  және  оқыту  әдісі.  Ең  негізгісі  сабақты  ұйымдастыра  білу.  Ертеде  музыка  сабағы  үш  бөлімнен  тұратын: ән  айту, музыка  тыңдау, музыкалық  сауатын  ашу.   Ал, қазір,  музыка  сабағы -  өнер  сабағы  болғасын, мұғалімге  үлкен   міндет, талап  қойылады.

Бағдарлама  тақырыптылыққа  байланысты, оқушылардың   өнерге  баулудың  негізі - сезімділік, музыканы толғаныспен  қабылдау, оны  түсіну, шығарманың  көркемділігін, сюжетін, құрылымын, формасын қабылдау, оны түсіну, музыкалық  шығарманы  тұтас  қабылдау.

Тақырыпқа  байланысты  мұғалімнің  міндеті: музыка  сабағын логикалық  байланысты  белгілеу  және  де  сабақта  әр  түрлі  музыкалық  материалға  бірқалыпта  көшу, ән  айту  бола  ма, музыка  тыңдау  бола  ма,  музыкалық  сауатын  ашу  ма, қимыл - ырғақ, сурет  салу, ойындар  өткізу  сабақтың  тақырыбына  байланысты, жалпы  оқушыларды  музыка  өнеріне  баулу.

Сонымен,  бағдарламаның  ең  негізі  тақырыптылық.  

1 сынып: 1. Музыка қандай сезімді  білдіреді? (ойын баласы)

2.  Музыка  қандай  сыр  шертеді? (бала және ертегі)

3.  Музыка  қалай  толғайды? (бала шығармашылығы)

4.  Музыка  нені  толғайды? (бала және аңыз)

Бұл  тақырыптар  бір - бірімен  тығыз  байланысты. Олар: музыкалық  шығарманың  сипатымен, эмоциялық  мазмұнымен  танысу, көркемдік  бейнемен  танысу, мәнерлік  әдісімен  танысу, мазмұны  мен  мәнерлік  арасындағы  байланыспен  танысу.

Оқушылардың  жас  ерекшелігіне, педагогика - психология  заңдылығына  сүйене - оқушылар  сабақта  2 - 3  шығарма, 2 - 3  қысқаша  әндер  үйреніп, оның  мазмұнына  байланысты  қимылмен  бейнелеп, би  орындайды,  музыкалық ойындар  үйренеді.  Сондықтан  сабақтың  құрылысы: әңгіме  арқылы, сұрақ – жауап арқылы, жаттығу  жұмысы, ән  үйрену, музыка   тыңдау, музыкалық  қимылдар  жасау, билеу, қарапайым  ырғақты  үйрену. Бірінші  сынып  баласы - ойын  баласы.  Оның  өмірі  әлі  де  ертегі ,  мультфильмдер, аңыздар, ойын.  Сондықтан  музыкалық  материалды  осыған  байланыстыруға  болады. Қандай  әндер, шығармалар, оған  байланысты  орындау, билеу, қимылдар, әңгіме  құру  т.б.

Әндер:    

         Жалау  (бала, бала, балапан)
                  Апорт  деген  тәттi  алма  (әнгiме). Күз  ырғағы.
                  Бишi  болам  өскенде (билеу).  Мұғалiм  ол  бiздiң.  
                  Кел  балақай (ойын). Сұр  қоян (бейнелеу).
        Алтын  астық (сезiм). Шырша  әнi. Төлдер       
        (бейнелеу).
                  Әлiппемен  қоштасу. Туған күнiңмен  (шапалақтау).
                  Наурыз келдi. Бауырсақ. Бөбегім. Кітап. Кеңес
       (үзінді)
                  Өнерпаз  баламыз  (1- 2  шумақ). Елім – ай (1- 2 жол),
                  Бағдаршам ( ойын).  Қамажай ( би).

Тыңдау:    Қарлығаш  (ертегі).  Алатау (табиғат).  Бесік жыры. Мазасыз  балалар. Марш.  Би.  Күй.  Қамажай. Сарыарқа. Кеңес. Полет  шмеля.  Үйқыдағы  ару  (ертегi). Золушка (ертегi). Қорқыт  ата  (ұлттық сезiм).  Ақсақ құлан (аңыз). Қазақ  халық  аспаптары  (домбыра, қобыз, сыбызғы). Орыс  халық  аспаптары  (балалайка). Щелкунчик. Аққу көлi. т.б.

2    сынып:

1. Музыкадағы  төрт  жанр: ән, би, күй, марш.

2. Музыка  ненi, қалай  бейнелейдi, суреттейдi?

3. Жанрлар  бiздi  қайда  жетелейдi?

4. Музыка  тiлi  дегенмiз  не?

Міндет, талап, максат

Жалпы  міндеті -  1сынып  оқушыларына  қойылатын  міндеттермен   сипаттас, сабақтас  болып  келеді.  Қызығушылығын  әрі  қарай қалыптастырады, музыкалық  қабілеті  дамиды.  Музыканы  саналы  түрде   қабылдап, терең  сезіне  білуіне, әнді  орындау  шеберлігінің  шыңдала  түсуіне  бағытталады.

Біріншіден - 2  сынып  оқушысы  тәжірибелі  бала, мектептің сабаққа   қойылатын  талабын  біледі, зейіні  тұрақтала  түседі.

Олардың  оқи, жаза  алатындықтары  музыка  сабағында  қойылатын   талаптарды  шешуге  жағдай  жасайды. Оқушыларға  музыка  сабағын  өте   қызықты  өткізуге  толық  мүмкіндік  бар.   

Оқушылар  ұжымды  түрде  жұмыс  істейді, қызығушылығын  арттыру,  өз  ойын  жинақтау, шығарманы  талдайды, ән әуенінің  тембрін (бояуын) айқындауға  талаптандырады.

Музыка  мен  өмірдің  өзара  тығыз  байланыстыру, шығарманы  түсініп   қабылдау, әндердің  мәнін  сезініп - қадағалау  керек.  Ән  үйрену  кезінде  «Ән  айту  қалпын»  сақтау.
 

Нотаның  жазылу тәртібімен таныстыру, орындау, қысқасы: музыка  сауатымен  таныстыру  бағдарлама  бойынша  жүргізіледі.
              

Әндер:  

     Во  поле  кудрявая  стояла.  Бiз  өмiрдiң  гүлiмiз.
               Жас  ұландар  маршы.  Өнерпаз  баламыз.
               Түлкі.  Қамажай.  Өсiп  келе  жатыр мын.
               Бесiк  жыры  (Моцарт).  Бір сыныптың балалары.
               Қазақстан.  Әрқашан  күн  сөнбесiн.
               Елiм - ай.  Саяхатта.  Бөдене.
               Достық.  Әртүрлi  балалар. Етiкшi.
               Сабағыңды  ұмытпа.  Гәкку.  Наш  край.
               Ана. Кеңес. Біздің  ән. Уж  как  по  мосту.  
               Наурыз  келді.  Бала  тілегі.  Жаңбыр  шақыру.
               Балдырғандар  әні.  Домбырасыз  ән  қайда.

Тыңдау: Марштар. Билер. Күйлер. Қазақ  вальсі. (Ұйқыдағы ару - вальс). Әзіл - вальсі. Қара жорға. Сурок. Ортеке. Көңілді. Мұңды.   Бұлбұл. Көңілді  ән. Үш  құрбы.  Жолай әні. Таң. Кеш. Полет  шмеля. Кiшкентай аққулар  биі. Ғасырлар  үні (Елім - ай). № 4   симфония. № 3 концерт. Золушка. Евгений Онегин. №7 симфония (Брусиловский).  Кармен (балалар маршы, тореадор). Таң. Теміртау таңы.  Балбырауын.    Би  күйі. Петя  және  қасқыр.

2 сынып  оқушыларының  дене  құрылысы  шымыр, қуатты  келеді, үздіксіз  қозғалысқа  жетелейді, тынымсыздығымен  ерекшеленеді.   Ақыл - ойының   даму  жағынан  да  әлдеқайда  жоғары.  Назары  мен  есте   сақтау  қабілеті  еркін  сипатта  болады.  Өзіндік  пікірі  қалыптасады.  Музыка  арқылы  тұлға  қалыптастыру. Музыка  материал  түрлерін  талап   етеді.                           
   

3 сынып

1. Ән, күй, би,  марш - Әуенділікке, ырғақтылыққа, екпінділікке,  ерекшелікке  ұласады.

2. Интонация - ол  дән, музыка  мен  тіл  интонациясы, әуенділігін, екпінділігін, ырғағын  көрсетеді, оны ашады, бейнелеу  мен   суреттеу  интонациясы  т. б.

3. Музыканың  дамуы.  Интонация  мен  даму - музыканың  негізі  және  бірлестігі. Даму – ол  адамның  көңіл - күйі, ойы  және  пікірі.   

4. Музыка  дегеніміз: ол  музыкалық  образдың  мазмұнын  түсіну.  Ол  музыка  орындаушылық  шеберлігінің  дамуы.  Мажор – Минор  сазын  сезіну, ол  музыканың  дамуына  әсер  етеді.  Музыка  дегеніміз - ол музыканың  мәнерлеу  құралдары  - әсерлеу, екпін, ырғақ, саз, бояуы т.б.  Музыка  дегеніміз - ол  интонацияның  және  дамуының  қарама - қарсылығы, оның  сипаты, музыканың  құрылысы  (формасы).  2 - 3  бөлімділігі, сипаты. Рондо. Вариация.  Күрделі  жанрлар: увертюра, соната, сюита, симфония, концерт.

Әндер: Таң. Сүйікті  мектебім.  Сүйікті  Отаным.  Айгөлек. Қараторғай.  Бүгін қай күн?  Кімнің  құлағы ұзын.  Қазақстан  жалауы.  № 5  симфония.  Етікші.  Мы  догоним  вас. Көкек.  Көрікті  шыршамыз.  Домбырасыз  ән қайда.  Сөз  ойыны.  Шәкірттер  вальсі.  Наурыз  тойы.  Батыр  бала Болатбек.  8 Наурыз  күні (диолог).  Құстар  қайтып  келеді.  Постушья  песня (нотамен).  Бала уату. Сарбаздар  маршы. Калинка. Ата толғау. Қос алқа. Жазда. Кеш жарық.

Тындау: Арагон  хотасы. Жастар  биі.  Балтунья.  Естайдың термесі.  Үш  күрбы.  № 5 симфония.  Аққу -  Тіленді (домбыра, оркестр).  Алты  қаз.  Аққу  (К.Сен - Санс). Петя  және  қасқыр.  № 4  симфония  Ақ  құс  туралы аңыз – Ғ.Жұбанова.  Вальс  (Шуберт). № 7, 20  прелюдия. Таң.  Жайдарман.  Ата толғау. Қос алқа. Ария Абая, Сусанина. Қараторғай (вариация). Увертюра (Кармен).
 

4 сынып.  4  сыныпқа  оқушы  қандай  музыкалық  дайындылықпен  келді? Әрі  қарай  қойылатын  талаптарға  ілесе  ала  ма? 

Музыкалық  қабілеті әрі  қарай  дамиды ма? Ән  айту, музыка  тыңдай  білу  мәдениеті  қандай? Нота  сауатын  қаншалықты  игерді?  Қазақ  халқының  салт - дәстүрін, халық  өміріндегі  музыканың  алатын  орны  қандай?  Әр  халықтың музыка  тілінің  бірлігімен  байланысы  бар  ма? – деген  сұрақтарға  жауап алатындай  білімін  жетілдіріп, ұлттық  негізінде  тәлім – тәрбие  беру т.б.т.с.. Сонымен, 4  сыныптағы  музыка  сабағының  тақырыптары:

1 тоқсан:  Негізгі тақырып «Менің халқымның музыкасы», оның  ішінде  халық әндері  мен  композиторлық  әндер, қазақ  халық  әндерінiң  жанрлары, қазақ  халқының  аспаптық  музыкасы.

2 тоқсан: Қазақ халықы мен өзге халықтың  музыкасының  арасында шекара  жоқ. (Композитор және фольклор. Отанымның тарихы. Ұлтаралық бірлестігі мен  музыка. Музыка және патриоттық  тәрбие).      

3 тоқсан:  Әлемдегі  барлық  елдердің  музыкаларының  арасында  шекара жоқ (халық салт - дәстүрлері - халық мұрасы, жаңа  музыкалық  дәстүрлер, музыка  және  интерұлтаралық  шығармалар.

4 тоқсан: Негізгі тақырып: Композитор – орындаушы – тыңдаушы. (Әлем өнері - адамның рухани байлығы, достық және  орындаушылық  шеберлігі, әлем халықтарының  музыкасы  т.б).

Әндер: Сүйікті  мектебім.  Алатау. Жомарт  елім.  Елім – ай (Н. Дүкенбай). Әнұран.  Қозым.  Ұстаз  туралы  ән.  Бөбегім  (2 дауыс  және  жеке  дауыс). Бір  бала. Веснянка.  Дос  болайық  бәріміз.  Ақ  сиса.  Желсіз  түнде жарық  ай. Заман - ай (Полигон туралы).  Татар  әні, қырғыз әні. Желтоқсан  желi. В лесу  родилась  елочка (қазақша). Сырғанақ. Менің Қазақстаным. Менің шөжелерім. Жаңа жыл  (Қ.Сәтиев). Астана туралы ән. Саманта (АҚШ  қызы). Көгершін.  Полька. Майра. Жар - жар (айтыс). Наурыз жыры (Д. Өтеков). Жауқазын.  Шәкірттер вальсі. Маралдым. Катюша. Қазақ  дастарханы.  Сарбаздар  маршы.  Айналайын елімнен (Н.Дүкенбай).

Тыңдау: Әнұран. Естайдың, Махамбеттің термелері. Исаның  желдiрмесі. Нартайдың  толғауы. Жезкиік. Желдірме (Брусиловский). Светит месяц. Қос қарлығаш. Горные вершины. Көш керуен.  Лезгинка.  Русская пляска. Перепелочка (беларус  халық  әні). Танец  с  саблями.  Тәжік билері.  Рондо (түрік). № 40 симфония. Құсни - Қорлан.  Жас  қазақ.  Еңбек мерекесі  т.б.

Тақырыптылық  және  музыка  қабылдау         

Баланы  музыка  тыңдауға, тыңдай отыра оны саналы түрде  (осознанно) қабылдауға баулу  музыкалық тәрбие беру  жұмысындағы  күрделі  міндеттердің бірі.

Музыканы  қабылдау - сабақта қолданылатын  іс әрекеттердің  іргетасы.  Ол  деген -  музыка  тыңдау, хормен  ән  айту, музыкалық  білімділігін  арттыру, нота  сауаты,  ырғақ, музыкалық  қимылдар, аспапта  ойнау, балалар  шығармашылығы - осындай күрделі  процесс.

Шындықтың  көркемдік  бейнесін, сәулесін  сезіну, ести  және  толғана  білу.  Музыка  тұтас  күйінде, өзінің  мәнерлік  құралдары  арқылы  әсер  етеді.  Олар  шығармаларды  ойнатып  көңіл - күйін  жеткізеді.  Шығармалардың  негізгі  түйіні  өмірдегі  құбылыстармен, адамның  сезімдерімен   байланысып, астасып  жатады.

Сондықтан, оқушыларды  қызықтыру  керек, сабақтың  тақырыбына  сай, болып  жатқан  әрекеттерге  эмоциялық  қарым - қатынасты  дамыту, музыканың  жайын,  сұлулығын  түсініп, музыкалық  өмірмен  байланысты екенін түсініп, қабылдау сезімталдығын  қалыптастырып, музыкаға құштарлықты, ынталықты дамыту.Музыканы  қабылдағанда - сапалы  түрде, образдардың  сипатын  түсіну, идеялық негізін ұғуға үйрету. Тақырыпқа байланысты музыканы  қабылдаудағы  мақсаты, тәсілдері, әдістері  т. б.  шаралар, нұсқаулар  ретінде  үлгілер:

1 сынып:

а) Музыкалық  шығармаларды  тыңдағанда  оның  түрлерін  анықтау:
       - Қарлығаш (қазақ  халық әні )
       - Бесік  жыры (халық  әні - бала  мен  ана арасындағы қарым - қатынасы).
       - Қамажай - ән, би. Марш. Би. Полет  шмеля  (ертегісін  еске  түсіру).    
       - Вальс.  Түн  ортасы (ертегісін  еске  түсіру). Қорқыт  ата  (аңыз ретінде, қобыз туралы).
       - Ақсақ  құлан  (аңызды оқып, елестету) т.б.
…. сипатын  ажыратып, қандай  сезімді  білдіреді, есту  арқылы  дыбыстардың    биіктерін  ажырату, қандай  көркемдік, мәнерлік  құралдар (Полет  шмеля), және салыстыра  білуге  үйренеді  (Аққу - Тіленді, К.Сен - Санс).  

2 сынып:  Ең  негізгі  қойылатын  талап - балаларға  әр  жанрдың  кейпін  ұғынуға көмектесу, олардың  бір ¬- бірінен  айырмашылығын  табу. Әннің, күйдің, бидің, марштың музыкасын анықтайды да, өздерінің ізденуін, ойлануын ұйымдастыру. Тыңдаған  шығарманы  талдағанда  әр  жанрдың  ерекшелігін, әуеннің  тембірін өзгешелігіне  қарай  айқындауға  талаптандыру. Тыңдалатын  шығармалар  сабақ  тақырыбына, оқушылардың қабылдау мүмкінділігіне, жас  ерекшеліктеріне сәйкес болуы шарт. Берілген музыкалық  шығармалар – балалардың  ой - өрісін, жалпы  танымын  да  әрі  қарай  дамытып, кеңейтуге  лайықталған!

Мысалы: Марш. Полька. Вальс. Күй (Әсем  қоңыр). Қарсы  алу  марш. Күй - марш (Қазағап - Мұғалім).

Жеке: билер - Ұйқыдағы ару (вальс). Әзіл - вальс. Балбырауын.  Камаринская;

әндер - Елім - ай  (саз  сырнай). Сурок (ер  дауысы, төмен). Әлди, әлди (бесік жыры);

өзара  ұласуы – Пусть  всегда  будет  солнце. Көңілді  ән  (Қуатбаев).  Би күйі;       

нені  суреттейді? - Бөдене. Үш  құрбы. Аққу (Тіленді);  
табиғаттың  суреттеуі, ұшып  бара  жатқан  аққудың  қанатының  суылы - Аққу  (К. Сен - Санс)  судың  мөлдірлігі, аққудың   сұлулығы, жүзуі   т. б.

Қайда  жетелейді?  Гәкку.  Кеңес (опера).  Елім - ай  (оратория).
                                       Уж, как  по  мосту, мосточку.
                                       Сарыарқа ( №7 симфония).
                                       Вальс. Түн  ортасы  (балет).
                                       Жастар  биі – күй (опера).
                                       Балалар  маршы (Кармен).

Музыка тілі дегеніміз не?
                                       Көңілді  ән  (Б.Ғизатов). Түн.Таң.
                                       Ақсақ  құлан. Ұшардың  ұлуы.
                                       Последняя  утрата т.с.

Көрсету, тыңдау, мысалы: Көңілді  ән. Аққу (К.Сен-Санс).
                                       Сарыарқа (№7 симфония). Жастар биі.
 

3 сынып: Ән, күй, би, марш  жанырларына  сүйене  отырып, музыканың сипаты  әуенділік, екпінділік, ырғақтылық, тағы  да  өзіне тән  ерекшеліктері  бар. Шығармалар  арнайы  дауысқа  жазылмаса  да, өте  әуенді, сазды, би  ырғағы, марш екпінді  болып  келеді.

Мысалы: Қазақ  вальсі. Полонез  (кейін  біз  билейміз).Теміртау  таңы. Ортеке. Арагон  хотасы  (кейін  ырғағын  шапалақтаймыз).

Интонация  тақырыбын  өте  қиын  түсіндіру, мұғалімнен үлкен шеберлікті талап етеміз. Балаларға ең алғаш рет интонация тақырыбын музыкадағы  әуенділік, марш  екпінділік, би ырғақтылық, мәнерлілікті, бейнелеушілікті, суреттеушілікті есту – сезіну арқылы  қалыптасады.  Осыны  өмірмен байланыстыру, осыған ой толғау, пікір  алысу.

Мысалы:   Қара  торғай (әуенділік). Балтунья  (тақпақ сазды).
                   Естайдың  термесі  (тақпақ  сазды).
                   № 5 симфония  (марш интонациясы). Алты  қаз  (би).
                   Күй - марш (Қазанғап).
 

Тыңдау:   Естайдың  термесі. № 5  симфония. Күй – марш.
 

Музыканың  дамуы. Музыка  интонациясының  түрлі  өзгеріске  ұшырайтындығын байқайды, тыңдаған  музыкадан  «өмірдің  даму  заңдылықтарын»  байқайды.  Даму - ол өмір, ондағы  болып  жатқан  өзгерістер.  

Мысалы.  № 4 симфония  (Чайковский). Ақсақ  құлан.

Вальс  (Шуберт). Балбырауын. Жайдарман. Ата  талғау.

Тыңдау: № 4 симфония.  Жайдарман.  Балбырауын  (фортепиано, домбыра).

Музыканың  құрлысы (формасы):  негізгі  міндет  - музыканың  қарапайым  түрлері – бір, екі, үш  бөлімді, рондо, вариациялық  құрылымды  шығармалар, олардың мазмұндық ерекшелігін  қабылдау  сипатын  ажырату. Тыңдалатын шығармалар композиторлардың  қолтаңбасын  дәлме - дәл  жеткізеді.

Мысалы : Пастушья   песня  (канон). Бала  уату (бір  бөлімді).
                   Калинка  (2  бөлімді). Жайдарман (1  бөлімді).
                   Ата  толғау (рондо). Таң.  Кеш. (1 мен  2 бөлімді).
                   Қос  алқа. Қараторғай (вариация).

Тыңдау: Жайдарман  (даму,  1бөлімді). Калина  (2 бөлімді).
                   Кеш (3 бөлімді). Ата  толғау (рондо).

4 сынып: Бастауыш сыныптарда алған музыкалық тәрбие  жұмысының қортындылануы. Мәдинеттілігін, талаптарын, мақсаттарын  қалай  жүзеге  асырғандығын көрсетеді.  Республиканың  жалпыға  бірдей  білім  беретін  музыка  бағдарламасы  қойылған  міндеттерді  жүйелі  түрде  терендете  түседі.   4 сыныптағы  өтілетін  тақырыптар  мазмұнының  идеясын  топтастыруға  болады  (2топ):  

1)  халық  өміріндегі  музыканың  алатын  орны  (олар  халық  әндерінің  жанрлары, халық аспаптық музыкасы, халық музыкасы мен  композиторлық музыкасы, композитор және фальклор, Отанымыздың  тарихы, музыка  және  патриоттық  тәрбие, халық  салт - дәстүр  -  халық  мұрасы, жаңа  дәстүрлер, жергілікті  ақын - сазгерлері).

2).  Әртүрлі  ұлттармен  байланыс  жасаудағы  музыканың  рөлі  (олар: қазақ  халқы  мен  өзге  халықтардың  музыкасының  арасында  шекара  жоқ, ұлтаралық  бірлестігі   және  музыка, музыка  және  интерұлтаралық  тәрбие, әлемдегі  барлық  елдердің  музыкаларының  арасында  шекара  жоқ, интерұлтаралық шығармалар, әлем  өнері- адамның  рухани  байлығы, әлем - халықтарының   шығармалары  (әндері).       

Мысалы: Әнұран. Исаның желдірмесі. Қорқыт туралы аңыз.  Жезкиік.  Желдiрме. Қос  қарлығаш. Горные  вершины. Көш  керуен.  Русская  пляска. Тәжік  билері. Рондо ( Моцарт). № 40  симфония. Құсни - Қорлан.  Катюша т.с.

Тындау: Қорқыт  туралы  аңыз. Қос қарлығаш. Тәжік билері. Катюша.        
     

Тақырыптық  және  вокалдық  жұмыс

Музыка  сан  алуан  жанрларға  бөлінеді.  Әннің  алатын  орны  өте  зор. Ән адамның жан сезімін  оятып, жүректің  нәзік  қылын  қозғайды  «Ән  миллиондардың жүрегін  біріктіреді »  Л. Бетховен.

Әннің  эмоциялық ықпалы өте күшті, өзіндік көркемдігі және  мазмұндылығымен  балалар  жанын  баурап, олардың  ақыл - ой, сана - сезімінің  кеңейіп  жақсы  мінез - қылықтарының  қалыптасуына  әсер  етеді.

Әнді  орындау  барысында  қандай  мақсат  қойылады? Орындау  кезінде  оқушылардың  музыкаға  деген  іс әрекеті қалыптасады, оның  ішінде  хормен  орындағанда  оқушының  музыкалық  мәдениеті  тұрақтап, орындаушылық  шеберлігі  тұррақтап, өздерінің  музыкаға  деген  көзқарасын  нығайтып,  шығарманың бейнелеу образын  көрсетедi.

Әндер  әртүрлі  болады: халықтық, композиторлық, балалар  әні,  бесік жыры, той - думан әндер, лирикалық, патриоттық, эстрадалық, тақпақ  сазды т. с. т. б.

Әндер  өмірмен  байланысты  болған  соң  көңілді - жадыраңқы, жабығыңқы - қапалы, албырт, жалынды, қайғылы, ойлы, айбынды т.б. болып  келеді. Әнді  орындағанда  орындау   ережелерімен  танысады.
 Мысалы:
-  Ән  айту  кезінде  тік  тұр  немесе  тік  отыр.
-  Иығыңды  көтерме  (демалғанда).

- Хорда  ән  айтқанда  қасыңдағыларды  тыңда, сенің  даусың  олардан  ерекше  болмау  керек.

-  Әнде  не  туралы  айтылатынын  ойла, мәнерлеп  айтуға  тырыс т.с.

Сондықтан, хормен  орындау - халықтың  бүкіл  мәдениетінің  негізі, музыкалық  білім  мен  тәрбие  берудің  ең   ықпалды  құралы.
Ескере кететін  бір  жай: бастауыш  сынып  оқушылары  ән  айтудың  көркемдік  немесе  техникалық  жағынан  жеңіл, қысқа  әуеннен  емес, белгілі  бір  мазмұны  бар  әуендер  арқылы  тезірек  қабылдайды .

Мысалы: Түлкі. Сыңғыр  қоңырау. Бөдене. Қандай  жақсы  гүл. Апорт  деген  тәтті  алма .

1 сыныпта:  Күз  ырғағы.  Биші  болам  өскенде. Алтын  астық.
                      Бауырсақ.

2 сыныпта: 1) Өсіп  келе  жатырмын (К.Сатиев).
    

«Кемесінде  арманның - екі  «н» - ің  біреуі  түсіп  қалмасын.    

«Таласып  мен  күнмен  өсемін»  (9 буын),  ал  әнде (7 буын)  мынандай  ырғақты  қосу  керек.                                


 

таласып  мен   күнмен  өсе - мін

Осыны  байқау  керек.

2) «Саяхатта» - әр  буынды  көрсете  отырып, ауыздың  қимылы, дауыс  аппаратың,  сөздерді   анық, тез  айтуына  үйретеміз.

3) «Елім - ай» -  кең  тынысты  баяу, жәй  екпінде  орындап, демді  алуын  үйретеміз (иықты  көтерме, шулап  дем  алма т. с)

4) Гәк-ку -   жаттығу  ретінде  қолдануға  болады «Гәк-ку, гә-гә-гәй» буындарында   «Г», «К»,  дыбыстары  таңдай   дыбыстарына  жатады.  Ол  дыбыстар  бірден  дауыстың жоғарғы позицияда құрылуына  жағдай  жасайды, ал «ку» «гу» буындағы «у» дыбысы - дауыс   аппараттың  көмекейден  қысып  шығармай  босатады.

5) «Ана» - терция  интервалы  арқылы, лига сызығы арқылы  дыбыстар  бір - бірімен  жалғасады, таза әуенді интонациясын  қадағалаймыз, және  де  «жылы  сезіммен»  деген   мағынада.

6) «Уж, как  по  мосту,  мосточку» - екпініне  жету.

7) «Наурыз  келді» - қайырмасының  әуені  «ля »  буынымен  жеңіл, көтеріңкі, «ұшып»  отырсын  т.с.

3-сынып

1. «Таң»  у, о, а - біртіндеп, дыбыс  арқылы  - ауызды  ашып, таңдайды  көтеріп,  дауысты  “бүрмелеу”  керек   (округленно).   

2. «Қара  торғай» -   үзінді, буындар  екі  дыбысқа  созылатынын  байқап  (Қара торғай, ұштың зорғай, бейшара) - динамикасына  жеткіземіз,  тақтада  үлгі  ретінде   ырғақ  болу  керек .




    қа -  ра        тор - ғай
    ұш – тың     зор – ғай       бей – ша – ра!  
   
    “р”   дыбысы  түсіп  қалмасын .

3. «Кімнің  құлағы  ұзын?» -  тәрбиелік  мәні  бар  шығарма.  «Өсекші» деген  кім? ең  бірінші  сұрақ  қою  керек – «Кімнің  құлағы   ұзын?» жауаптар: қоянның, пілдің, есектің  т. б.  Өсекшінің  деп  ешкім  айтпайды.  Неге?  мазмұнын  оқып  береміз.

4. № 5 симфония – ырғағы  нық, батыл  орындау, сипатын  ашу  және  композитор     туралы  әңгіме  (өмірінен мысал  келтіру).

5. « 8 Наурыз  күні» – диалог  ретінде  балалар  әндетуді  үйренеді  және  де қалып  қоймай, сахнада  орындау  мәдениетін  тәрбиелейді  т.с.

6. «Құстар  қайтып  келеді» – 2 дауысқа  үйренеді, өздері білмей  қалады, үйретіп  те керегі  жоқ. Осыған  ережелер  ретінде: сынып  бір  дауысты  (негізгі  әуенді) орындайды, ал  мұғалім  екінші  дауысты.  Осыны дұрыс айтса, оқушы  екінші  дауысты  тыңдауға  үйренеді. Сондықтан  екі  дауысты  әндерді  орындау  үшін  өз  тобының  ән - әуезін  жақсы  білуі  қажет  т.б.

Дәл  солай.

7. «Ата  толғау».

4 сынып: Бұл  кезде  жоғарғы  немесе  төменгі  дауыс  нышандарын  байқауға  болады.  Дауыс  толыға, әрлене, қоюлана  түседі.

1. «Алатау» – қазақ  жерінің  табиғаты, оның  ішінде  Алматы маңайы. Әні  өте  әуенді, қайырмасы  жеңіл, екпінді, қысқа.

2. «Жомарт  елім» – балаларға таныс  2 дауыс, оның  ішінде  канон -  2 әдісі.

3. «Елім - ай» – Н. Дүкенбай – негізгі  интонация  халық әні «Елім - ай» - дан алынған, мақсаты, мазмұны – оралмандар, көшіп келіп  жатқан  туыстарға  арналған.

4. «Қозым»  - әнін өте  жеңіл  орындау  керек, дәл ме дәл дем  алу  және  дыбыстың  «ұшуына»  байланысты.

5. «Бөбегім » – сөзін жазған  М. Мақатаев, әнін жазған  Қ. Сәтиев - жаңа бесік  жыры  деуге  болады, орындағанда  жылы, тербете  және  2 дауысты  қолданады (қайырмасы).

6. «Бір  бала » – халық әні, үйренгенде байқау  керек: екпінін, әуезділігін сақтап, тебірене, сезіммен ойлана орындау. Мысал  келтірсек  Роза Рымбаеваға  балалар  еліктейді  (ол жаман  болмайды)

7.  «Ақ  сиса»  – ны  үйрену  кезінде, қайырмасы  “ ги-ги-гәй ”- дан  бастаған  жөн. Әуездің  сөз  буындары  тақтада  жазылып,  буындарды    ырғағымен үйреніп, оқып, дауысты нық, анық айтып үйретіп,  жоғарғы  тиссетура  болғасын, сәл  күш  салып,  f айтамыз. Ырғағын   анықтап  алғасын  негізін  үйренеміз.

8.«Заман - ай», «Желтоқсан  желі»  – тарихымызға  байланысты, әңгіме  арқылы, сипатын  ашамыз, орындауға  жеңіл  болады.

9. «Сырғанақ »  әннің атын  айтып  отырып, сырғып, стаккатто  әдіспен  орындап  үйренген  жөн, жеңіл, жылдамдата  орындау  керек.

10. «Полька »  чех халық әні, жеңіл, ойнақы, биді  сипаттау және  3 шумақты «хлопаем», «топаем» – cөздерді  айтпай қолмен шапалақтап, еденді  ырғағына  келтіріп  соғу, сол  кезде  сүйемелдеудің   керегі жоқ. Бұл  балаларға  қызық, ұнайды.

11.«Майра» –  бұл  жеке  дауыс  пен  хорға  арнап, сахнаның  сиқырын, көркемін біліп, өз  өздерін  әртіс, әнші  ретінде  мақтанышы.

12. «Сарбаздар маршы» - сазгер  Қ.Сәтиев,  сөзі Қ.Смағұлдікі – негізгі  мақсат, нағыз марш, жігерлі, таза  ырғақты  байқау, көтеріңкі.

13. «Айналайын елімнен» - Н. Дүкенбай - әні жеңіл, диапазоны  қолайлы, әннің мәтініне көңіл бөлу, тәрбиелік кезең, өнер  адамдарымен  таныстыру.   

14. «Жар - жар »  (айтыс ретінде)  ұлдар - қыздар  айтыс деген не?, соған   қатысады т.с.
 

Тақырыптылық  және  балалар  шығармашылығы 

Бастауыш сынып оқушылары қиялшыл болып келеді (романтичные, фантазёры, мечтатели и т. д.)

Ән  айтқанда, музыка  тыңдағанда, ырғақтық  қимылдар  жасағанда  дауысы, дене  қимылы  сол  шығарманың  сипатын  дәл  жеткізуге  тырысады. Осы қасиет шығармашылық  қабілетті  дамытуға  ықпалын  тигізеді. Шығармашылық балалардың  ойын  ұштап (заострить) қиялын  қанаттандырады, сезімталдық  қабілетін, байқампаздығын  арттырады.

Шығармашылық  әрине  негізгі  түрде  емес, ол  музыка саладағы  ізденіс, іздене  отырып  өздеріне  байқамаған  жаңалықтар   

Шығармашылық  музыканың  орындалу  барысында  жүзеге  асады, мұғалім  оған  музыканы  түсіну, ойлау  мүмкіндігін  бақылап тұруға  мүмкіндік береді. Сондықтан «шығармашылық» балалардың  музыкалық материалдарды терең түсінуге және музыкалық  қабілетінің  дамуына  жағдай  жасайды.

Шығармашылық  қарапайым  ән  әуендерін  айтқанда  ұсынылған  сөз  тексіне  ән  шығарғанда, дауыспен  әр - түрлі  сипаттағы  музыканы  орындағанда ( марш, би, полька, вальс ) музыкамен  оның  сипатын  жеткізетін  мәнерлі  қимылдар  жасағанда, бір  ерекше  ырғақ  тапқанда,  музыка  туралы  пікір  алысқанда т. с. өзіндік  мәнер  қолданғанда  ғана  өмірге  келеді.

Мысалы: «Апорт  деген  тәтті  алма?» ( қолмен  әуеннің  жүрісін  көрсету). «Бала, бала...» (мазмұнын ашу). «Жастар  биі» (шапалақтау). «Өнерпаз  боламыз» (4 шумақ). «Яблочко» ( әр - түрлі  қимылдар). «Қоңырау» (мажор, минор). «Түлкі» (сипатын  ашу). «Етікші» (еліктеу - тук – тук). «Бағдаршам» (нақты ырғақ, ойын ретінде). «Көкек» (жаңғырық). «Бөдене» (суреттеу). «Үш құрбы» (бейнелеу). «Аққу»  (Тіленді)  әңгіме  құрастыру (шығаррма жазады). «Араның  ұшуы» (ертегіні  әңгімелейді). «Аққу  көлі»   (өздері  билеп, күлдіреді  де, балет  деген  ұғымды  меңгереді ). «Кеңес» ( күйіне  билейді, кейін  4-сыныпта  көріністі  қоюға  болады ). «Уж, как  по мосту…» (шапшаң екпінге жету - пляска) операға  келтіреміз  деп  тырысады. «Жаңбыр  шақыру» (мәнерлеп,  әшекейлеп   нақышына  келтіреді).

Ал билерді  алсақ:

Көктем  - Қ. Сәтиев. Келіншек – күй. Кеңес – күй. Вальс. Арагон хотасы -  латын  ырғаққа келтіру. Полонез (Шопен), т.с

2    сыныпты  алсақ  «Ақ  сиса» - қалай үйретеміз? (үйрету әдісі)

«Менің  шөжелерім» - қоразды көрсету. «Желтоқсан желі» - тарихқа шолу. «Жаңа жыл» Қ.Сәтиев - кіріспесін орындау. «Бөбегім» - 2 дауыс «Полька» – 3 шумақта  шапалақтау. «Бүгін қай күн?» - интонацияны түсіну  үшін.  

Мемлекеттік  стандарт  және  музыка  сауттылығы

Музыка  сауаты, нота  үйрету  бірінші  сыныптан  басталады.  Сабақтың  тақырыбына, орындалатын  әндер, тыңдалатын  музыкалық  шығармаларға  байланысты, сөз  мәтінін  жаттау, шығармалардың  авторларын  білу, сөз - әңгіме  құрған  кезде  балалар  алғаш  рет  музыкалық  сөз – терминдермен, ұғымдармен  танысады.  Мысалы  дыбыстың  биіктігі, ұзақтығы, дыбыстың  күші, дыбыстың  бояуы, неше  дауыс, оркестр, аспаптармен  танысу  т.с.с.  Әуеннің  жүрісі  (төмен, жоғары, бір  биікте), олардың  екпіні, шығармаларға  қарапайым  сипаттама  беру:  көңілді, мұңды, ашық, жарқын, сәулелі, ауыр, жеңіл, көтерінкі, сүймелдеу, суйемелдеусіз  т.с.с.  Сондықтан, бірінші  сынып  балаларына  берілетін  мәлімет  өте  үлкен  және  тікелей  музыкалық  сауаттылыққа  тәрбиелеуге  бағытталады, осы  бағытта  білім  беру  жұмысы  оқушы  мектеп  табалдырығын  аттаған  күннен  басталады.

«Музыкалық  сауаттылықтың  мәніндегі  музыкалық  мәдениеттілік, оның  деңгейі  қаншалықта  нота  сауатын  игергендігі  анықталмайды, әрине, нота  сауатын  білу  оны  жандандыра  түседі» - Д. Кабалевский.   

Мектептегі  музыка  пәні  бағдарламасының  мақсаты – музыка  мен  өмірдің  байланысын  ашып  көрсетуге  басты  бағдар  сілтесе, нота  сауаты  тікелей  оны  түсінуге  септігін  тигізу  қызметін  атқарады.  Сондықтан, музыкалық  сауаттылық  түсінігін шартты түрде екі  топқа бөліп қарастыруға болады: алғашқысы – музыкалық  құралдарына  байланысты  ұғымдар; дыбыстардың биіктігі, ырғақ  өлшемдері, екпін, динамика, саз, бояу, құрылысы  т.с.с.

Екінші  топқа  көлемдірек, бейнелеу – суреттеу  ұғымдар  (жан  сезімі  бейнелейді, сыртқы  құбылысты  суреттейді», музыканың  құрылысы, күрделі  жанрлар  туралы  түсінік  (опера, симфония, балет, концерт, сюита, увертюра, канон  т.б.).

Бастауыш  сыныпта  өтілетін  музыка  сауатқа  келер  болсақ, мысалы:  регистр -  жоғары, төмен, ортаңғы  дыбыстарды  ажырату, түсінігін  кеңейту.  Оны  мұғалім  қолмен  көрсете  алады, әуеннің  жүрісін  көрсету:  біртіндеп  көтеру  немесе  түсіру, секіртпелі, біргелкі  т.б. ұғымдарды  игереді. Бұл ұғымдарды ән айтқанда, музыка  тыңдағанда  пысықтап  отыру  керек.  Олар  сұрақ – жауап  арқылы  шешіледі, мысалы:  қандай  регистрдегі  дыбыстарды  айтып  жатырмыз?  Қай  регистрдегі  дыбыстарды  естідің дер?  Әуеннің  жүрісі  қандай?

Музыкада  7  нота  ғана  бар  немесе  12  дыбыс  бар  екенін  түсіну, олардың  биіктігіне  орай  қайталануы  (октава  деген  түсінік).  Ноталардың  аттары,  олардың  саны, ұзақтылығы,  биіктігі  т.б.  ұғымдармен  танысады, оларды  көрнекілік  арқылы  білгені  жөн  (клавиатура – фортепиано, пернелер – домбыра, ақ – қара  тілдер – сырнайда  т.б.).  Осы көрнекілік арқылы есту  сезімі  дамиды.  Неге  бес  сызық, неге  қысқаша  қосымша  сызықтар, дыбыс  қатары  төмен, жоғары  дегенді  ұғу.  Дыбыс – ноталарды  игерген  соң, оның  өлшемін, уақыт  деген  не?  Осыларды  игерген  соң, ең  күрделі  сөз  «саз»  деген  ұғым.  Саз – боялған  зат  сияқты  (мысалы  екі  сурет: қияр, сәбіз, қызғанақ – бір  сурет  жай, формасы  боялмаған, екіншісі – формасы  және  боялған – ұғым, формасы  бірдей, айырмашылығы  бояуда).

Мажор – ашығырағы, көңілдірегі, қаттырағы, көңіл – күйіміз  көтеріңкі  болса, ал, минор – нәзікірегі, майдарағы, қоңырлаулылығы.  Бірақ  та, мажорр  арқашан  көңілді, минор  әрқашан  мұңды  деген  болмайды.  Мажор  сазында  қайғылы, мұңды  әуендер  естіледі, ал, минор  сазында – керісінше  көңілді, ойнақы, көтерінкі  әуендер  шығады.

Саз  туралы  оқушыларға  түсіндіруді  дыбыстар  туралы  (тұрақты, тұрақсыз)  ұғымдардан  бастаған  жөн.  Дыбыстардың  қасиетінен  басқа  (биіктігі, бояуы, күші, ұзақтылығы)  дыбыстар  бір – бірімен  тығыз  байланысты, тұрақты  дыбыстар, тұрақсыз  дыбыстар  ерекшелілігі  бар  екенін  түсінуі  тиіс.  Тұрақсыз  дыбыстар  тұрақты  дыбыстарға  бағынышты, тіленіп  тұрады.  Ең  тұрақсыз, ең  тұрақты  дыбыстар  бар  екенін  түсіндіру.  Қандай  да  болсын  ән, музыкалық  шығарма  тұрақы  дыбыстармен  аяқталады.  Ал, тұрақсыз  дыбыстар  болса, онда  ән, шығарма  аяқталмаған, бітпеген  сияқты  болып  естіледі.  Оқушыларға  саз, саздың  тұрақты, тұрақсыз  дыбыстарды  түсіндіру  үшін  музыкалық  ертегісін  ұсынуға  болады.  «Бір  үлкен  бес  қабат  үйде  тату – тәтті  от  басы  өмір  сүріпті.   «Музыка»  деген  әженің  жеті  баласы  бар  екен.  Шешесі  үлкен  ұлын  ДО, екінші  қызын  РЕ, үшінші  ұлын  МИ,  төртінші  қызын  ФА, бесінші  ұлын  СОЛЬ, алтыншы, жетінші  қыздарын  ЛЯ, СИ  деп  атапты.  Ағайындылар  бір  бірімен  өте  тату – тәтті  тұрыпты, дегенмен  де  РЕ  ДО - ға, ФА  болса  МИ - ге, ЛЯ  болса  СОЛЬ - ға  ерекше  ықыласпен  қарайды.  Әсіресе, ішіндегілердің  ең  үлкені  ДО  бәріне  де  сүйеніш  бола  біледі  екен.

Осы  ертегінің  ұлдары – тұрақты  (ДО,  МИ,  СОЛЬ), қыздары  тұрақсыз  (РЕ,  ФА,  ЛЯ,  СИ)  «ұлдар»  арқылы  тоникалық  үш  дыбыстылықты  түсіндіруге  болады.  Мұғалімнің  көмегімен  мажор, минор  тоникалық  үш  дыбыстылықтарын  айтып  үйренеді.  Үш  дыбыстылық  арқылы  бірнеше  жаттығулар  орындауға  болады.  Үш  дыбыстылықтың  екінші  дыбыс  арқылы  альтерация  таңбаларымен  танысады: бемоль, диез, бекар.  

Саз  туралы  түсінік  өте  күрделі  болғандықтан, ол  сабақтан – сабаққа, сыныптан – сыныпқа  бірте – бірте түсіндіріледі.

Дыбыс  ұзақтылығы  туралы: бірі  ұзақ  болса, екіншісі  қысқа  және  бір – бірін  алма – кезек  ауыстырып  отырады.  Мысалы, ширектік  және  сегіздік  нотадан  бастаған  жөн.  Ширектік  жәй  болса, сегіздік  тез  немесе  буындармен  салыстыру:  та – ти – ти         (              ).  Ал, ноталардың  жазылуы, созылу  уақыты, санау  деген  ұғымдарды  түсіндіріп, кейін  іштей  сезінеді  (внутреннее  чувство).

Әннің  өлшемін  2/4 – тен  бастаған  жөн.  Мысалы:  адамның  дене  мүшелері  екі – екіден; құлақ, көз, қол, аяқ, ал  неге  сол  қол, оң  қол, сол  аяқ, оң  аяқ  дейміз?  Осыны  түсіндірсе  такт, такт  сызығы  деген  ұғымды  түсіндіруге  болада.  Дауыс  екпіні  бірде  қатты, бірде  жай  айтылады, естіледі.  Сондықтан, оларды  білу  үшін, бір  тиянақты  санға  келтіру  үшін  такт  сызығы  туралы  түсінік  беріледі, т.с.с.

Музыка  сауаты  балаларға  тікелей  тыңдалатын, орындалатын  шығармаларға  байланысты  берілуі  тиіс, сонда  ғана  бала  бірден  өз  санасына  қабылдайды.

Ұсынған  бастауыш  сынып  бағдарламасына  шолу  жасайық.

І сынып

Музыка  шығармаларының  түрі  (ән, би, күй, марш, жеке  дауыс, оркестр, хор, әйел  дауысы, ер  адам  дауысы, диапазон,  дыбыстардың  саны (5-6). Әнді  бастау, аяқтау, дирижёрдің  қолына   үйреніп, бірге  бастап, аяқтау, бірге дем  алу, дыбыс  биіктігін  ажырату, ырғағын  табу, сипатын  ажырата  білу, қарама - қарсылық  деген  ұғым (қатты -  ақырын, тез - баяу,  үлкен - кішкентай, ұзын - қысқа т. б.) екі  дауысты  ажырату, бояуын  ажырату, унисон, ансамбль  және  музыканың  мәнерлеу  құралдары (динамика, екпін, жүрісі  т.б)

2 сынып

Нота  жолы, ноталардың   жазылуы, аттары. Кілт. Рет - тәртібі, ұзын - қысқа, ноталардың орналасуы. Күрделі жанрлар: оратория, опера, концерт, симфония, балет. Кіріспе. Финал. Әндерді  нотамен (маторное)  орындау (Біздің  ән. Во поле  берёза  стояла). 2\4  өлшемді  дирижёрлау; «Көңіл аудару», «Дем алу», «Бастау», «Аяқтау» - деген  ұғымдарды  білу. 1-2-3 бөлімді шығармалар.

3 сынып

Динамика.  Екпін. Нотамен орындау және дирижёрлық  сілтеу  арқылы ырғағын, екпінін көрсету. Регистр. Диапозон. Канон. 2 дауысты нотамен көрсету. Ырғақ,  а капелла, қарама - қарсылық. Дем алу. Фраза. Үш дыбыстылық. Әннің өлшемі (такт, такт сызығы,әлді - әлсіз үлестер), тұрақты – тұрақсыз  дыбыстар, тактінің  ішіндегі  ноталардың  саны, ұзақтықығы. Рондо. Вариация. Тембр. т.б.

3 сынып

Ұзақтық. Нүктелі нота. Саз.  Альтерация. Тоника. Дирижёрлық  сілтеу ережесі. Қосымша ұзақтықтар. Синкопа. Дирижёрлық  сілтеу - схемасы. Интонация. Динамика. Соната,  оның  құрылысы.  Көп  дауысты әндер  т.б.

Музыка  сабағы (үлгі  ретінде) – 2 сағат

Тақырыбы: Музыканы  қабылдау, әнді  үйрету  әдісі  үстіндегі  оқушылардың  шығармашылығы.

Мақсаты: бастауыш  сыныпта  өтілетін  4  тоқсанның  тақырыбына  байланысты музыка қабылдау, әндерді үйрету барысында  балалардың  шығармашылығын  байқап, оны  дамыту, ой - өрісі  арқылы, пікір – талдау  барысында  іске  асыру.  Әртүрлі  іс - әрекеттер  арқылы  музыканы  түсіну, мазмұнын  ашып  идеясын  білу.  Қабылданған  шығармалар, үйретілетін – орындалатын әндер арқылы  орындаушылық қабілетін дамытып, есту – түсіну  арқылы  орындаушылық  шеберлігінің  дамуын қадағалау. Халық  музыкасына, композиторлық  музыкасына көзқарасы және де өмірбаянын, шығармашылықтарын  білу.  Балалардың  шығармашылық  ынтасын, ой - өрісін, қиялын  дамыту.

Сабақтың  жоспары  және  барысы

1. Музыка  пәнінің  бағдарламасы  тақырыптылық  жұйесінде  құрылғандығына  байланысты  1 – 4 сыныпқа  тоқталсақ  4  тоқсандардың  тақырыптары:
                         Музыка  нені  толғайды?  
                         Музыка  тілі  дегеніміз  не?
                         Музыканың  құрылысы (формасы).
                         Халық  салт – дәстүрі -  халық  мұрасы. Әлем  музыкалық  шығармалары – адамның  рухани  байлығы. Достық  және  орындаушылық  мәдениеті.

2. Жаттығу  жұмысы: ә) әр  түрлі  буындарға  әндету – У – О – А.  Бұл  жаттығуды 3 - 4 сыныпта  пайдалануға  болады.

а) «Бөбегім» - үзінді  (Қ.Сәтиев – жергілікті  композитор, сөзі  М.Мақатаевтікі) әндетіп, баяу, нәзік, жұмсақ. Орындау  барысында  интонация  тазалығына, 2 дауысқа көңіл  бөлу, оны  қадағалау.

Мақсаты: терең  демді  алып  үнемді  шығару – пайдалану, әдемі  дауысты  қадағалау, 2  дауыстылыққа  көшу (бірігіп, қатар – қатар  арқылы  т.с.с.).

б) «Кел, балақай» - музыкалық  ойын  үйрету (мазмұнын  қимыл  арқылы  бейнелеп  ашу). Ол да 1 сынып  оқушыларының  шығармашылығы.

в) «Ана»  К. Дүйсекеев, қайырмасын  жұмсақ, нәзік. 8  наурыз  туралы  әнгіме  құру, ана  мен  баланың  қарым – қатынасы, шығармашылық  әнгіме  құрастыру.

г) «Туған  күніңмен» Н.Тілендиев, кайырмасы – шапалақтау  арқылы  не  соқпалы  аспаптар  арқылы  сүйемелдеу  жасау (1 қатар – ширектік  ноталар, 2 қатар – сегіздік  ноталар, 3 қатар – бір  ширектік  нота, бір  ширектік  кідіріс  жасау).

3. Музыка  тыңдау: «Вальс  және  Түн  ортасы» - әнгіме  құрастыру, ертегіні  еске  алу. Шығармашылығы – сағаттың  әр    соққанына  бір  окушыдан  сапқа  тұрып, 12 – ден  кейін  тез  отырады. Мақсаты: музыканы  бейнелеп – суреттеу, мазмұнын  ашу, еске  түсіру.

4. Қайталау: үйренген  әндерге, тыңдаған  шығармаларға  шолу.

Мақсаты: әндер, шығармалар  арқылы  бейнелеп, суреттеп  мазмұнын  ашу, олар  арқылы  орындаушылық  шеберлігін  дамытып,  шығармашылыққа  баулу, әртүрлі  әдіс – тәсілдерді  қолдану.

ә) «Өнерпаз баламыз» - музыкасы  Н.Дүкенбайдікі, сөзі - Қ.Смағұлдікі. ( 1 сыныпта  бір  шумақ  үйретіледі, ал 2  сыныпта  толық  үйретіледі. Сөздері  оқушылардың  алдында (уақытты  үнемдеу).

1    шумақ - әндетіп, қобызда  орындауын  бейнелеп – суреттеу,

2    шумақ – би  қимылын  бейнелеп – орындау,

3    шумақ – домбырада  орындау  қағысын  қадағалау,

4    шумақ – маршпен  адымдау.

Ескерту: А – ДЫМ – ДА(ал) – ҒА(бас) – БАЛ – ДЫР – ҒАН, - екі  буыннан  бір  дыбысқа  сиғызып  орындау.

а) «Бағдаршам» Н.Дүкенбай – С.Дүкенбай, 1  шумақты  ойын  ретінде  автокөлікке  отырып, жүргізіп, сигнал  беруді  ұмытпай – көшеде  жүру  ережесін  ескерту.

б) «Гәк-ку» - үкілі  Ыбырай, неге  үкілі? Жеке  орындағанда  К. Бәйсеитоваға  еліктеу, сахнада  өз - өзін  ұстау  қалпына  үйрету – бұл  да  шығармашылыққа  жатады.

в) « Жаңбыр  шақыру» Д. Ботпаев –  үйрету. 1 шумақтағы  жаңбірдің  нөсер  тамшыларын  суреттеп  бейнелеу  арқылы, дауыс  арқылы  жаттығудың  пайдасы.

5. Музыка  тыңдау: «Таң» - Э. Григ. тыңдау, әңгіме  құрастыру, әндетіп  күн  шуағының  сәулесін  екі  қолмен  бейнелеп – суреттеу. Дауысты  бүрмелеу  арқылы  орындаушылық  шеберлігін  дамыту.

« № 4  симфония»  финал. П.И.Чайковский – тыңдау  арқылы  оқушылар  да  қатысады (шапалақтау  арқылы).

« Ата  толғау»  Н.Тілендиев – тыңдау, орындау (2  дауыс), РОНДО  деген  форманы  түсіндіру, бекіту.

« Қос алқа» - Дәулеткерей. Шығармаларымен  танысу, әнгіме  құрастыру, тыңдау, орындау, пысықтау.

6. Әндерді  орындау. «Пастушья  песня» - француз  халық  әні (канон). Үйрету, нота  арқылы, дирижерлық  сілтеуді  қадағалау ( 2/4 не 4/4) – тыныс  алу, жүрісті аяқтау – үйрету  әдісін  көрсету.
«Қараторғай»  халық  әні – үзіндіні  орындау, (Қаратоғай, ұштың  зорғай, БЕЙШАРА!!!) Дыбыстың  әсерін  көрсету, динамикасын  қадағалау.

7. Музыка  тыңдау – «Қараторғай»  әуеніне  жазылған  вариация –  М. Меңдіғалиев. Сұрақ – жауап  арқылы  вариация  формасына  жету, оның  құрылысы, өзгеруі  т.с.с.

8. Қосымша  әндер: «Саманта» - А. Еспаев, «Қазақи  дастарханым» - І.Жақанов, «Керекуім» - Н.Дүкенбай. Қазақ  халқы  туралы, өнері, мәдениеті, тарихы, байлығы, жері  туралы, бүгінгі  күні, Отанымыздың  тәуелсіздігі, жергілікті  ақын – сазгерлер  туралы, достық, интерұлтаралық  туралы  әнгіме  айтылады.

9. Қорытындысы.
                                                                

Бастауыші  мектептің  1-4  сыныптарына  арналған  музыка  пәнінің бағдарламасы

1 сынып

1  тоқсан  

1  сабақ

Сабақтардың тақырыбы.  Музыка  қандай  сезімді  білдіреді?

Сабақтың  мақсаты:  Музыка  сезімталдығын  оятып, бірге  толғана  білуге  тәрбиелеу.  Шығармалар  арқылы  музыканың  сипатын  ажыратуды  үйренеді.

Атқарылатын  жұмыстар: музыка  тыңдау, бір  дауыстан  тұратын  жаттығуларды  айтады, оны  аспапта  ойнау, ән  айту, есту  арқылы  дыбыс  биіктігін  ажырату.  Музыка  ырғақтық  қимылдар  жасау, музыкалық  ойындар  өткізу.

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. Музыка  туралы  әңгіме,  Ән  туралы  әңгіме

2. Жаттығу  жұмысы: «Апорт  деген  тәтті  алма» Д. Ботпаев (қайырмасы).

3. «Апорт  деген  тәтті  алма» -  1- ші  шумақ, үйрету.

4. Өздері  білетін  әндерді  еске  түсіру.

5. «Бесік  жыры» қазақ  халық  әні – тыңдау.

6. Бұлбұлдың, аққудың  дауысын  ажырату тыңдау  арқылы.

7. «Апорт  деген  тәтті  алма» - әндетіп – қайталау.

8. «Кім  қалай  дауыстайды?» - ойын  өткізу.

9. Қорытынды.

2    Сабақ

1. «Апорт  деген  тәтті  алма» - жаттығу  жұмысы  ретінде  қайталау.

2. «Мұғалім  ол  біздің» И. Нүсіпбаев – танысу, үйрету.

3. «Күзгі  әуен» Б. Ерзакович – тыңдау.

4.    Дыбыстардың  биіктігін  ажырату – үлгі  ретінде  кішкене  шығармаларды  тыңдау.

5.    «Кішкентай  қораздар» - музыкалық  ойын  өткізу.

6.    Қорытынды.

3  сабақ

1. «Мұғалім  ол  біздің»  И. Нүсіпбаев – қайталау.

2. «Төлдер»  Б. Ғизатов – 1  шумақ, үйрету.

3. «Грустная  песня» Г. Свиридов – тыңдау.

4. Марштың  ырғағын  әуен  арқылы  ажырату, тыңдау.

5. «Қаз  қатар» - музыкалық  ойын  өткізу.

6. Қорытынды.

4  сабақ

1. «Төлдер» - қайталау.

2. «Күз  ырғағы» Д. Ботпаев – 1  шумақты  үйрету.

3. «Бесік  жыры» В. А. Моцарт – тыңдау. «Ах, вы  сени  мои  сени» - орыс  халық  әні, тыңдау.

4. «Қолымызда  орамал» - ойын  өткізу.

5. «Балапан» Б. Ғизатов – үйрену.

6. Қорытынды.

5 сабақ

1 .«Балапан» - әнді  қайталау.

2. «Күз  ырғағы» Д. Ботпаев – қайталау.

3. «Мұғалім  ол  біздің» - қайталау.

4. «Мазасыз  балалар» - кішкене  ән, тыңдау.

5. Тапшы, кімнің  дауысы – музыкалық  ойын  өткізу.

6. Қорытынды.

6 сабақ

1. «Мұғалім  ол  біздің» - қайталау.

2. «Анадай  асыл  мектебім»  И. Нүсіпбаев – үйрену.

3.  «Күзгі  әуен» - қайта  тыңдау.

4. «Елім – ай»  қазақ  халық  әні – жеке  дауыспен  орындағанын  тыңдау.

5. «Елім – ай» - 1-2  жолын  үйрету.

6. «Кім  қалай  дауыстайды» - ойын  өткізу.

7. Қорытынды.

2  тоқсан

1  сабақ

Сабақтардың  тақырыбы:  Музыка  не  туралы  айтады?

Сабақтың  мақсаты:                                                                               

1.Балаларды музыкаға қызықтыру, өнермен өмірдің  байланысын түсіндіру. Музыка  барлық  адамдарға  әсер  етеді, оны қалай сезіну керек.

2. Музыканың  өзі  де  өмір  екеніне  көз  жеткізу.  Өз  халқының музыкасын  сүю, қадірлеу, өз  Отанын  сүю.

3. Балаларға  түрлі  музыкалық  шығармалардың  мазмұнын       түсіндіру.

Сабақтың  жүрісі, барысы

1. Каникул  кезі  туралы  әңгіме.  Жаттығу  жұмысы: «Апорт  деген  тәтті  алма» - қайырмасы  және  үйрету, жалғастыру.

2. «Мысық»  М. Әубәкіров – үйрету.

3. «Алатау»  қазақ  халық  әні – тыңдау (Қазақстанның  табиғаты)

4. «Балапан» Б. Ғизатов – еске  түсіру, орындау.

5. «Қош  бол,  құтты  Әліппем»  Н. Дүкенбай – танысу, үйрену.

6. Қорытынды.  

2  сабақ

Сабақтың  мақсаты:

1. Музыканың  сипаты  және  мазмұны  туралы  әңгіме  құрастыру.

2. Әуеннің  биіктік  тазалығына  көңіл  аудару.

3. Тыныс  алуға, сөздерді  анық  айтуына  дағдыландыру.

Сабақтың  жүрісі, барысы.

1. «Апорт  деген  тәтті  алма» - жаттығу  ретінде  орындау.

2. «Мысық» М. Әубәкіров – жалғастыру, үйрету.

3. Музыка  тыңдау: Қорқыт  ата  туралы.

4. «Бесік  жыры» халық  әні – тыңдау. «Бөбегім» Қ Сәтиев (қайырмасы) – үйрену.

5. Аналар  туралы  әңгіме  және « Туған  күніңмен» Н. Тілендиев – үйрену.

6. Қорытынды.

3 сабақ

Сабақтың  мақсаты:

1. Музыканы  түсінуге, орындауға, сипатын  айыра  білуге  үйрену.  

2. Музыка  барлық  адамдарға  әсер  етеді.

3. Көркемдеп, мәнерлеп  орындау  және  хор  дағдыларын  дамыту: ансамбль, унисонды  қадағалау.

Сабақтың  жүрісі, барысы

1. «Кеңес»  халық  күйі тыңдау, үйрену.

2. «Бауырсақ»  Ә. Бейсеуов – танысу, үйрену.

3. «Кітап» И. Нүсіпбаев – үйрену.

4. Жаңа  жыл  туралы  әңгіме.  «Шырша  әні» И. Нүсіпбаев (тауда  туып...) танысып, үйрену.

5. Қорытынды.

4 сабақ

Сабақтың  мақсаты:

1. Музыканың  сипаты  және  мазмұны  туралы  әңгіме.

2. Әуеннің  биіктік  тазалығына  көңіл  аудару.

3. Тыныс  алуына, сөзді  анық  айтуына  дағдыландыру.

Сабақтың  барысы, жүрісі.

1. «Бауырсақ» - жаттығу  жұмысы  ретінде  орындау.

2. Кітап  туралы  жұмбақтар  шешу.  «Бетін  адам  ашады,
                                                    Білім  нұрын  шашалы».

3. «Кітап»  әнін  қайталау.

4. «Полет  шмеля» Н. Римский – Корсаков, операдан  үзінді – тыңдау.

5. «Әліппе  туралы  ән» И. Нүсіпбаев – үйрену (1  шумақ).

6. «Шырша  әні» И. Нүсіпбаев – жалғастыру, үйрету.

7. Қорытынды.

5  сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Кітап» - орындау.

2. Жаңа  жылдық ертеңгілікке  әзірлік: Би – «Қамажай», «В лесу  родилась  елочка»  мәтіні  қазақша – Орманда  шырша  өсіпті,
                                                   Орманда  туыпты.
                                                   Қысы – жазы  әп - әдемі,
                                                   Жап – жасыл  болыпты.

3. Музыка  тыңдау: «Ах, вы  сени, мои  сени» - орыс  халық  ән – биі.

«Көңілді  ән» - Б. Ғизатов – (Фортепиано).

4. «Шырша  әні» Л. Хамиди – үйрену.

5. Қорытынды.

6  сабақ.

Әліппемен  қоштасу.  Жаңа  жылдық  ертеңгілікке  дайындық.  Сабақ – концерт.

3 тоқсан

1сабақ

Сабақтардың  тақырыбы:  Музыка  қалай  толғайды?

Сабақтың  мақсаты:  Музыкалық  шығармалардың  мазмұнымен  байланыстыра  отырып, бейнелеушілік  қасиетін  ажырату және   салыстыра  білуге  үйренеді.  Шулы  аспаптармен  орындау  ережесімен  танысады, жеңіл  әуендерді  құрастырады.  Хор  мен  ән  айту  дағдыларын  дамыту.  Мәнерлеп  орындау.

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. Каникул  кезіндегі  ертеңгіліктер, концерттер, кездесулер  туралы  әңгіме.

2. Әндерді  қайталау: «Шырша  әні», «В  лесу  родилась  елочка»  

3. «Кітап» И. Нүсіпбаев – қайталау.

4. Музыка  тыңдау: «Мұғалім»  Қазанғап – күй – марш.

5. «Сұр  қоян» К. Қуатбаев – үйрену (оқулықта  сөзі  бар).

6. Қорытынды.

2  сабақ

Сабақтың  мақсаты: Өткен  тақырыптарды  тереңірек  меңгеру.  Шығармаға  байланысты  балалар  мәнерлік  құралдарын  анықтайды. 

Мазмұнына  қарай  салыстыруға  үйренеді.

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. «Бауырсақ», «Кітап» - әндерді  жаттығу  ретінде  қайталау, орындау.

2.  Музыка  тыңдау: «Полет  шмеля» - қайта  тыңдау, естеріне  түсіру.

3. «Әліппе  туралы  ән» И. Нүсіпбаев – қайталау.

4. «Қош  бол, құтты  Әліппем» Н. Дүкенбай – қайталау.

5. «Бесік  жыры» - тыңдау, «Бөбегім»  Қ. Сәтиев – үйрену.

6. Қорытынды.

3 сабақ

Сабақтың  мақсаты: Мәнерлеп  орындау.  Унисонды  қадағалау.  Шығармалардың  мазмұнына  көңіл  аудару, оны  ашу.

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. Жаттығу  жұмысы: «Бөбегім»  - қайырмасы  және  шумағын  қайталау.

2. Үш  дыбыстан  тұратын  жаттығу  жасау (ре-ми-фа, фа-ми-ре).

3. Музыка  тыңдау: (Аққу) Н. Тіленді (аққудың  қанатының  суылы, ұшуы).

4. «Сұр  қоян» К. Қуатбаев – жалғастыру, үйрену.

5. Музыкалық  ойын: «Кел, балақай» К. Қуатбаев.

4 сабақ

1. «Сұр  қоян» - жаттығу  жұмысы  ретінде.    

2. Қорқыт – «Ұшардың  ұлуы» (қыл  қобыз) – тыңдау, мазмұнымен  танысу.

3. «Кел, балақай» - ойынды  қайталау.

4. «Ырғақ  өрнектері» - ойын  үйрену (шапалақтау  арқылы).

5. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – танысу, үйрену (1 шумақ).

5 сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Өнерпаз  баламыз» - 1 шумақ, қобызды  бейнелеу.

2. «Өнерпаз  баламыз» - 2 шумақты  үйрену.

3. Музыка  тыңдау: «Балбырауын»  Құрманғазы – тыңдау.

4. Сегізінші наурыз  мерекесіне  дайындық: «Ана»  К. Дүйсекеев – үйрету.

5. «Наурыз  келді» Н. Дүкенбай – танысу, қайырмасын  үйрену.

6. Қорытынды.

6 сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Ана» К. Дүйсекеев.  

2. «Ана» - жалғастыру (1-2  шумақты  үйрету).

3. «Аққу  көлі»  балетінен  үзінді – «Кішкентай  аққулар  биі»  П.И. Чайковский – тыңдау.   

4. «Наурыз  келді» Н. Дүкенбай – жалғастыру.

5. Музыкалық  ойын  өткізу.

6. Қорытынды.

7 сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Ана», «Наурыз  келді» - орындау.

2. Музыка  тыңдау: Қазақ  халық  аспаптары – домбыра, қобыз, сыбызғы...- «Терісқақпай»  Құрманғазы – домбыра.
                          «Қоңыр» - Ықлас – қобыз.
                          «Қоңыр» - Жәрекей – сыбызғы.

3. «Туған  күніңмен» Н. Тілендиев – үйрену.

4. Наурыз  мерекесіне  әзірлік.

4 тоқсан

1 сабақ

Сабақтардың  тақырыбы: Музыка  нені  толғайды?

Сабақтың  мақсаты: Музыканы  түсінуге, орындауға, сипатын  айыра  білуге  үйретеміз.  Аспаптардың  бояуын  ажыратамыз.  Көркемдеп, мәнерлеп  орындау  және  хор  дағдыларын  дамыту.  Унисон, ансамбль  деген  ұғымды  түсіну.  Музыканы  тұтас, дұрыс  қабылдай  білуге  үйрету.

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. Жаттығу  ретінде: «Бөбегім» Қ. Сәтиев – орындау.

2. «Кітап» И. Нүсіпбаев – орындау.

3. Ән  үйрету: «Көктем» Ж. Әлиев.

4. «Бала  тілегі» Қ. Сәтиев – 1 шумақты  үйрету.

5. Музыка  тыңдау: «Көш  керуен» Н. Тілендиев «Отырар  сазы» ансаблі.

6. Қорытынды.

2 сабақ

Сабақтың  мақсаты:  Тыңдалатын  шығармалар, орындалатын  әндерді  өмірмен  тығыз  байланыстыру.

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. Жаттығу  жұмысы: «Кітап», «Елім-ай»  әндерді  орындау.

2. Музыка  тыңдау: «Сарыарқа» Құрманғазы (күй – оркестр  орындалуында).

3. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – жалғастыру (мазмұнын  суреттеу).

4. Қайталау: «Бала  тілегі», «Сұр  қоян», «Наурыз  келді».

5. «Кел, балақай» - музыкалық  ойынды  орындау.

6. Қорытынды.

3 сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Кітап», «Бала  тілегі» - орындау.

2. Тыңдау: «Үш  құрбы» Д.Б. Кабалевский.     

3. «Бағдаршам» Н. Дүкенбай – үйрену.

4. Қайталау: «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – орындау, қайталау.

5. «Қамажай»  қазақ  халық  әні – танысу, тыңдау, үйрену.

6. Қорытынды.

4 сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Кітап», «Бөбегім», «Бала  тілегі».

2. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – орындау.

3. Музыка  тыңдау: «Вальс  және Түн  ортасы» - «Золушка»  балетінен  4.зінді С.С. Прокофьев.

5. «Бағдаршам» Н. Дүкенбай – жалғастыру (2-3  шумақ).

6. Өткен  әндерді ,ойындарды  еске  түсіру.
 

5  сабақ

1. «Өнерпаз  баламыз» - жалғастыру, үйрету.

2. «Бағдаршам» - жалғастыру, үйрету.

3. Музыка  тыңдау: «Пойду ль  я  выйду ль я» - орыс  халық  әні (аспаптармен  танысу).

4. «Қамажай» - үйрену, би  қимылы  мен  және  ұлттық  киім үлгілерімен танысу.

5. Қорытынды.

6  сабақ

1. Жаттығу  жұмысы: «Бағдаршам» - орындау, бейнелеу, ойын  өткізу.    

2. Музыка  тыңдау: Әскери  белгілері (сигналы).

3. «Қамажай» - жалғастыру, үйрену.

4. «Елім-ай» - әнді  қайталау (Отан  туралы  әңгіме  құру).

5.  Әндерді  қайталау: «Бала  тілегі» - жеке  дауыс  және  хор. «Өнерпаз  баламыз» - бейнелеу, аспаптарды  суреттеу  арқылы  орындау.

6. Қорытынды.

7  сабақ

Сабақ – концерт. Арнайы  сценарий  арқылы  өткізу.

 

2 сынып

1 тоқсан

1 сабақ  

Негізгі  тақырып:  Музыкадағы  төрт  жанр: ән, би, күй, марш.

Мақсаты: Балаларды музыкаға қызықтыру, музыка мен  өмірдің  байланысын  байқау.  Балаларға  музыканың үш  саласын  көрсету (шығарма, орындау, тыңдау).

Сабақтың  барысы, жүрісі

1. «Сүйікті  мектебім» Ө. Байділдаев – тыңдау.

2. Композитор, орындаушы, тыңдаушы - әңгіме.

3. Музыканың  негізгі  төрт  жанрымен  танысу:
                            Марш – Е. Брусиловский,
                            Қазақ  вальсі – Л. Хамиди,
                            Қамажай  - ән – би  ретінде  тыңдалады,
                            Айттым  сәлем, қаламқас -  Абай,
                            Кеңес – халық  күйі.

4. Жаттығу  жұмысы: «Балапан» И. Нүсіпбаев .

5. «Итальян  полькасы – С. Рахманинов – тыңдау.

6. Үй  тапсырмасы.  Маршпен  шығу.                         

2  сабақ

Тақырып:  Марш.

Мақсаты:  Өмірде  кездесетін  әртүрлі  жағдайларға  байланысты  марштың  түрлерімен  танысу.

1. «Марш»  Е. Брусиловский – сыныпқа  кіру.

2. «Во  поле  береза  стояла»  орыс  халық  әні – жаттығу  ретінде.

3. «Балапан» -  қайталау.

4. «Біз  өмірдің  гүліміз» Б. Ғизатов – үйрену.

5. Әр  түрлі  марштарды  салыстыру.

6. «Қарсы  алу  маршы» - В. Чернецкий.

7. «Футболшылар  маршы» - М. Блантер.

8. «Балалар  маршы» (Пионерлер маршы).

9. «Ойыншықтар  маршы» (Ағаш  солдаттар  маршы – П. Чайковский).

3 сабақ

Тақырып:  Күй.

Мақсаты:  Қазақ  халқының  ерекше  музыкалық  жанрмен  танысу.

1. «Біз  өмірдің  гүліміз», «Во  поле  береза  стояла» - қайталау.

2. «Кеңес» - халық  күйі – тыңдау.

3. «Жас  ұландар  маршы» Б. Ғизатов – үйрену.

4. «Камаринская» - орыс  халық  биі – тыңдау.

5. Қорытынды.

4 сабақ

Тақырып:  Би.

Мақсаты -  анықтау:  қашан, қандай  ситуацияда  би  музыкасының  үні  шығады.

1. «Қосалқа»  Дәулеткерей – тыңдау.

2. «Қазақ  вальсі» Л. Хамиди – тыңдау.

3. «Во  поле  береза  стояла» - орындау.

4. «Үйқыдағы  ару»  балетінен  «Вальс»  П. Чайковский – тыңдау, ертегіні  еске  түсіру.

5. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – қайталау, еске  түсіру.

6. «Италиян  полькасы»  С. Рахманинов – тыңдау, ырғағын  шапалақтау.

7. Үйге  тапсырма.

5 сабақ

Тақырыбы: Сипаттамалы  би.

Мақсаты: Күлкі  ситуация  жасау, проблема  қою.

1. «Қазақ  вальсі» - сыныпқа  кіру.

2. Үй  тапсырмасын  тексеру.

3. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – орындау.

4. «Қара  жорға»  халық  күйі – тыңдау.

5. «Қамажай» халық  ән – биі – тыңдау, үйрену.

6. Үйге  тапсырма.

6 сабақ

Тақырып:  Ән.

Мақсаты:  Ән - әуезсіз  өмір  сүрмейді, әр  көркем  музыка  кішкене  де  болса - ән.

1. Ән  туралы  әңгіме.

2. «Суыр» Л. Бетховен – тыңдау.

3. «Өсіп  келе  жатырмын» Қ. Сәтиев – үйрену.

4. «Бесік  жыры» В.А. Моцарт – тыңдау, орындау.

5. Қорытынды.

7 сабақ

Тақырып:  Музыка  жанрларының  өзара  ұласуы, кездесуі.

Мақсаты:  Өмірден  алынған  үлгілер  келтіру.

1. «Өнерпаз  баламыз» - қайталау.

2. «Ортеке» А. Еспаев – тыңдау.

3. «Бір  сыныптың  балалары» - шағын  әуен – үйрету.

4. «Қазақстан» С. Мұхамеджанов – үйрену.

5. «Әрқашан  күн  сөнбесін» А. Островский. Л. Ошанин – тыңдау, үйрену (қазақша  аудармасы М.Әлімбаев).

6. Үй  тапсырмасы.

8  сабақ

Мақсаты:  Балалардың  білімін  тексеру, орындау  шеберлігін  тексеру, орындау, қабылдау  дәрежесінің  дамуын  тексеру.

1. «Бір  сыныптың  балалары» - орындау.

2. «Өнерпаз  баламыз» - қайталау.

3. «Қазақстан» - жалғастыру.

4. «Түлкі» - үйрену.

5. «Кеңес», «Келіншек», «Қара  жорға» тыңдау, орындау, шапалақтау, соқпалы  аспаптармен  ырғақ  өрнектерін  ойнау.

6. Қорытынды.

2 тоқсан

1 сабақ

Тақырып:  Музыка  бейнелей  ала  ма?  Музыка  суреттей  ала  ма?

Мақсаты: Балалардың  алдына  музыкалық  өнердің  тууы  мәселесін  қою.  Мажор  және  минор  туралы  түсінік  беру.

Сыныпқа  «Қазақстан»  әнімен  кіреді  және  шығады.

1. Каникул  кезіндегі  алған  музыкалық  әсерлері.  Сұрақ – жауап  арқылы  анықталады.  Республика  күніне  арналған  әңгіме  және  патриоттық  тәрбие  негізінде  өту  шарт.

2. «Елім-ай» - тыңдау, шығу  тарихына  тоқталу.

3. «Біз  өмірдің  гүліміз» Б. Ғизатов – қайталау. Балалар!  Әрқашанда  қуаныш  бар  жерде  қайғы  бар, өмірде  қуаныш  та  бар, қайғы  да  бар. Сондықтан  әнді  қуанышты, көтеріңкі  айтыңдар.

4. «Көңілді. Мұңды» Л.Бетховен – (1-2  бөлімін) – тыңдау, композитор  туралы  әңгіме.

5. «Қазақстан» С. Мұхамеджанов – қайталау, сахнада  орындауды  үйрету,сахна  сиқырын  түсіндіру.

6. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай – қайталау, орындау.

7. «Түлкі» - попевка, орындау.

8. «Бір  сыныптың  балалары»- попевка, орындау, қайталау.

9. Қорытынды.

2 сабақ

Тақырып:  Музыка  нені  бейнелейді?

Мақсаты:  Ең  негізгі  маңызы  музыка барлық  адамдар, балалар  туралы, барлық  адамдар, балалар  үшін  керек  екенін түсіндіру және  балаларды  сендіру.  Музыка  барлық  балаларға  әсер  етеді, жақсы  сезімдерге  тәрбиелейді, мақсатқа  жеткізеді.  Балаларды  музыкалық  терминдермен  таныстыру, музыкалық  білімін  кеңейту, сөздік  қорын  молайту.  Мажор – минорды  көрсету,  әсерлеу  бейнелерін, сөз  екпінімен, қоңыраудың  сыңғырымен, трель  және  фраза  деген  ұғыммен  таныстыру.  

1. «Бір  сыныптың  балалары» - қайталау, жаттығу  ретінде.

2. «Қазақстан» С. Мұхамеджанов – қайталау.

3. «Көңілді. Мұңды» Л. Бетховен – тыңдау.

4. «Саяхатта» К. Қуатбаев – тыңдау, үйрену.

5. «Перепелочка» (Бөдене) беларус  халық  әні – тыңдау, үйрену.

6. «Сыңғыр  қоңырау» -  кішкене  әуен, үйрену.

7. «Көңілді  ән»  Б. Ғизатов – тыңдау.

8. «Достық» И. Нүсіпбаев – таныстыру, 1 шумақты  үйрету.

9. «Мұғалім  ол  біздің» И. Нүсіпбаев – қайталау.

10. Қорытынды.

3 сабақ

Тақырып:  Адамның  мінезін  музыка  қалай  бейнелейді?

Мақсаты:  Балаларға  музыканың  мазмұнын  тыңдауға  үйрету, мәнерлеп  орындау. Балаларға музыка мен өмірдің байланысын  көрсету (музыка адамның  мінезін  қалай  жеткізеді?).  Балалардың  өз  мінезін  тәрбиелеуді  қадағалау, қандай  көңіл – күйлер  болатынын  көрсету.

1. Ән – марш  (әуен) – қайталау. (...бір  сыныптың  балалары  ер  жүректі  болады).

2. «Өсіп  келе  жатырмын» Қ. Сәтиев – қайталау.

3. «Үш  құрбы» Д. Кабалевский – тыңдау.

4. «Перепелочка» - тыңдау, орындау.

5. «Мұғалім  ол  біздің» И. Нүсіпбаев – 2-3  шумақты  қайталау.

6. «Әр  түрлі  балалар» әуендер – үйрену.

7. «Көңілді  ән» Б. Ғизатов – қайта  тыңдау.

8. «Саяхатта» К. Қуатбаев – қайталау, 2  шумақты  үйрену.

9. «Етікші» Д. Ботпаев – тыңдау.

10. «Марш» Л. Бетховен – тыңдау.

11. «Сыңғыр  қоңырау» әуендер – орындау.

Қорытынды:  

- Адамның  мінезі, көңіл – күйін  музыка  қалай  бейнелейді?  - Музыканың  сипатын  қалай  таба  аламыз?

4 сабақ

Тақырып:  музыка  нені  суреттейді?  Қалай?

Мақсаты:  Музыка  нені  суреттейтінін  тыңдап, үйрену.  Суреттеу, бейнелеу  арқылы  балалардың  түсінігін  дамыту.  Музыканың  мазмұны  арқылы  балалардың  сезімін, эмоциясын  оятып, тәрбиелеу.

1. Қазақстан» С. Мұхамеджанов – қайталау.

2. «Труба  мен  барабан» Д. Кабалевский – тыңдау.

3. «Етікші» Д. Ботпаев – үйрену, жалғастыру.

4. «Әр  түрлі  балалар»  әуен – орындау.

5. «Мұғалім  ол  біздің» И. Нүсіпбаев – қайталау.

6. Қорытынды:  сұрақ – жауап  арқылы  тақырыпты  анықтау, бекіту.

5  сабақ

Тақырып:  Музыка  бір  нәрсені  суреттей  ала  ма?

Мақсаты: Табиғаттың  көріністерін  музыка  суреттей  алады, осыған  балаларды  сендіру, көзін  жеткізу.  Адамдар  мен  жануарлардың  әртүрлі  көңіл – күйін, мінезін, кемшіліктерін  мысал  арқылы  көрсету.  Мәнерлеп  ән  айту, музыка  әсерлеумен  танысу, әуеннің  жүрісін  білу, хормен  орындаудың  дамуына  көңіл  аудару.

1. «Әр  түрлі  балалар» - қайталау.

2. «Етікші» - орындау.

3. «Жолай  әні» М. Глинка – тыңдау.

4. «Біз  адымдаймыз» әуен - үйрену.

5. «Шырша  әні» И. Нүсіпбаев (тауда  туып...) – үйрену.

6. «Сарыарқа»  Құрманғазы - тыңдау.

7. Қорытынды.

6 сабақ

Тақырып:  Табиғаттағы  музыка  көріністері.

Мақсаты:  Байланысты  қадағалау - бейнелеу  мен  суреттеу.  Ұлттық  мақтанышты  ояту, ертедегі  заман  мен  қазіргі  заман  жайлы  түсінік  беру.  Музыкалық  тілін  байыту, оның  элементтерін  білу.

1. «Біз  өмірдің  гүліміз» Б. Ғизатов – қайталау.

2. «Сарыарқа» Құрманғазы – тыңдау.

3. «Етікші» Д. Ботпаев – орындау, 2-3  шумақты  бекіту.

4. «Таң», «Кеш»  К. Қуатбаев – тыңдау.

5. «Аққу» Н. Тілендиев – тыңдау.

6. «Шырша  әні» Л. Хамиди – үйрену.

7. «Араның  ұшуы» (Полет  шмеля)  Н.  Римский – Корсаков – тыңдау (скрипка  аспабымен  танысу).

8. «Саяхатта» К. Қуатбаев – қайталау.

9. Қорытынды.

3  тоқсан

Тоқсанның  негізгі  тақырыбы:  Ән, би,  күй, марш бізді  қайда  жетелейді? Нені  суреттейді? Қалай  бейнелейді? Негізгі  және  күрделі  жанрлардың  байланысына  арналады.

Негізгі  мақсаты:  Балалардың  білімін  кеңейту, «үлкен»  жанрлармен  таныстыру, қызықтыру, мазмұны  туралы  мәлімет  жасау.

1  сабақ (2  сағат)

Өткен  материалдарды  еске  салу, қайталау.

Сабақтың  мақсаты:  Екі  тоқсанның  музыкалық  материалдарын, музыкалық  сауаттылық  элементтерін  қалай  қадағалайды  және  игереді.  Хор – сынып  қалай  орындайды? Есту  сезімін  қалай  дамытады?

Негізгі  мақсат:  Алған  білімін  және  дағдыларын  тексеру.

1. Жаңа  жыл туралы  балалардың  әңгімесі.

2. «Шырша  әні» И. Нүсіпбаев – қайталау.

3. «Қазақстан» С. Мұхамеджанов – қайталау.

4. Қандай  музыкамен, қандай  композиторлармен  таныстық?

Қандай  халықтардың  әндерімен  таныстық? Күйлер – Құрманғазы, Дәулеткерей.  «Жолай  әні» М.Глинка, «Көңілді. Мұңды» Л. Бетховен, «Бөдене»  беларус  халық  әні, «Во  поле  береза  стояла»  орыс  халық әні, «Елім - ай»  қазақ  халық  әні  т.с.

5. Адамның  мінезін, көңіл – күйін  музыка  бейнелей  ала  ма?

6. «Үш құрбы» Д.Кабалевский – тыңдау.

7. Табиғатты  музыка  суреттей  ала  ма? «Бұлбұл» Л. Хамиди, «Таң», «Кеш» К. Қуатбаев, «Аққу» Н. Тілендиев, К.Сен – Санс, «Полет  шмеля» Н. Римский – Корсаков.  

8. Адамның  жүріс – тұрысы, мінез – құлқын  музыка  суреттей, бейнелей  ала  ма? «Етікші» Д. Ботпаев, «Саяхатта» К. Қуатбаев.

9. Музыка  жанрлары  өзара  кездесе  ме? Ән – вальс, ән – марш,1

10. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай.

11. «Сабағыңды  ұмытпа» М. Есмағамбетов – танысу, үйрену.

2  сабақ

Тақырып:  Негізгі  жанрлар  бізді  қайда  жетелейді?

Мақсаты: Негізгі  жәй және күрделі жанрларды  айыра  білу, танысу.

а) Негізгі  және  күрделі  жанрларды  айыра  білу, танысу.  Әнді  халық  шығарады (жазады)  композиторлар  оны  әсемдеп, өз  шығармаларында  пайдаланады.

ә) Күрделі  жанрлар, мазмұны  туралы, композитор  туралы  түсінік  беру.  Халық  әндері  қандай  роль  атқарады? Қарапайым  талдау – сұхбат  жасау.

б) Музыкалық  терминдермен  танысу.  Халық  әндері  мен  халық  күйлерін  орындау.

1. «Сабағыңды  ұмытпа» - үйрену.

2. «Аққу  көлі»  балетінен  «Кішкентай  аққулар  биі» П. Чайковский – тыңдау.

3. «Елім - ай»  халық  әні – тыңдау, үйрену.

4. «Ғасырлар  үні»  ораториясы, С. Мұхамеджанов, 3  бөлімді  тыңдау.

5. «Гәкку»  Ыбырайдың  әні – тыңдау, үйрену.

6. «Кеңес»  халық  күйі – тыңдау, үйрену.

7. «Қиқар  бала» Д. Кабалевский – тыңдау.

8. «Қошақаным  қайда  екен?» Ә. Бейсеуов – үйрену.

9. Қорытынды.

3  сабақ

Тақырып: Ән бізді қайда жетелейді? Нені суреттейді? Қалай  бейнелейді?

Мақсаты: а) тыңдалатын  шығармалардың  образдарына  талдау  жасау, музыкалық  сипаттама  беру.

б) ән  туралы  түсінікті  кеңейту, әннің  күрделі  жанрларында  қандай  рольді  атқарады.  Қазақ – орыс  музыкасында  ән  қандай  роль  атқарады.

в) унисонды  әндету, әндетіп  күрделі  жанрлардан  үзінділерді  үйрену.  Алғашқы  музыкалық  сауат:  нота, кілт, нота  жолы, жазылуы...т.б.

1. «Сабағыңды  ұмытпа» - қайталау.

2. «Қошақаным  қайда  екен?» - үйрену, жалғастыру.

3. «Ғасырлар  үні» - 4 - ші  бөлімін  тыңдау. (Октябрь  әні).

4. «Во  поле  береза  стояла» - қайталау.

5. Музыка  сауаты: нота  жолы, ноталардың  жазылуы, аттары – орындау.

6. « № 4  симфония»  П. Чайковский – финал, тыңдау.

7. Қорытынды.

4  сабақ

Тақырып:  Ән  бізді  қайда  жетелейді? (жалғастыру).

Мақсаты: а) Отанды  сүю, табиғатты  қызықтау, анаға  деген  сүйіспеншілікті  білдіру.

б) әннің  әртүрлі  болатынын  айыру, күрделі  жанрлармен  танысу.

в) нота  туралы  түсінік  беру, ноталардың  орналасуы, әндерді  үйрету.  Нотамен  әндету, хор -  вокалдық  шеберлікпен  танысу.  

1. «Біздің  өлке» (Наш  край) Д. Кабалевский – тыңдау, үйрену.

2. № 3 фортепиано мен оркестрге арналған концерт -Д.Кабалевский – тыңдау.

3. Музыка  сауаты:  ноталардың  рет – тәртібі, ұзын – қысқа  ноталар.

4. «Ана» К. Дүйсекеев – үйрену.

5. Ән  айту  шеберлігін  тексеру (әнші – хор – сүйемелдеу).

6. Қорытынды.

5 сабақ

Тақырып:  Би  бізді  қайда  жетелейді? Нені  суреттейді? Қалай  бейнелейді?

Мақсаты: а) мейірімділік  тақырыбы, ана  махаббаты  туралы  2-3  сағат  өтіледі.

б) опера, балет  туралы  балалардың  ой - өрісін  кеңейту.  Симфониялық, опера  музыкасында  би  мазмұнын  кең  ашады  деп  сендіру. Әндерді  нота  арқылы  және  хор – вокалдық  жұмыстар  атқару  әртүрлі  жоспарда, әндердің  жай, тез  екпінін  байқау, дикциясына  көңіл  аудару.  Би  ырғақты  қадағалау.

1. «Біздің  өлке» - орындау.  

2. «Ана» - үйрену.

3. «Золушка»  балетінен  «Вальс»  С. Прокофьев тыңдау.

4. «Құттықтаймын  туған  күніңмен» Н. Тлендиев – орындау.

5. «Кеңес» - үйрену.

6. Музыка  сауаты:  ноталардың  нота  жолында  орналасуы.

7. «Біздің  ән» Б. Ғизатов – нота  арқылы  үйрету.

8. «Уж  как  по  мосту, мосточку»  орыс  халық  әні – танысу, үйрену.

9. «Евгений  Онегин»  операсынан  үзінді  П. Чайковский – тыңдау.

10. Қорытынды.

6 сабақ

Тақырып:  Би  бізді  қайда  жетелейді?

Мақсаты: а) өткен  сабақтарда  қойылған  мақсаттарды  бекіту.  Музыканың  мәнерлеу  тәсілдеріне  көңіл бөлу. Олар: пульс, интонация, дыбыс, суреттеу  арқылы  әдістер, екпін, дыбыс  бояуы  және  басқадай  тәсілдер.

б) күрделі жанр – балетті тыңдау мәдениетіне тәрбиелеу. Композитордың  өмірбаянымен  танысу.

в) ән  орындау  шеберлікті  дамыту, оның  ішінде  екпінділікті  сезу (жай, жылдам...).

г) музыка  сауатын  жалғастыру, оны үлгілер  арқылы  бекіту.

1. «Золушка» балетінен «Вальс және Түн ортасы» П. Чайковский – тыңдау.

2. «Туған  күніңмен» - қайталау.

3. «Наурыз  келді» Н. Дүкенбай - үйрену.

4. «Неаполитан  биі»  «Аққу  көлі»  балетінен  П. Чайковский – тыңдау.

5. «Кеңес», «Ана», «Біздің  ән» - қайталау.

7 сабақ

Тақырып: Күй  бізді  қайда жетелейді? Нені  суреттейді? Қалай  бейнелейді?

Мақсаты: а) негізгі  жанрлар  мен  күрделі  жанрлардың  тығыз  байланысын  көрсету.  Күрделі  жанрлар  арқылы  халық  әндері  мен  күйлердің  әуен  байлығын, музыкалық  сипатын   ашатынын  анықтаймыз.  Күйдің  қайда  жетелейтінін  анықтаймыз.

б)  ән  айтқанда  музыканың  сипатын  бейнелеу. «Елім - ай» - қайғылы, дыбыс  күші  баяу  айтылады. «Октябрь  әні» - дыбыстың  күшін  бірте – бірте  күшейту. «Во  поле  береза  стояла» - кең  тынысты  және  екпінін  жылдамдатып  өзгерту. «Уж  как  по  мосту»  би  екпінін  бейнелеу, тез – шапшаңға  жеткізу. «Біздің  өлке» - би  ырғағын  суреттеу.

в)  әндерді, шығармаларды, композиторларды  еске  түсіру.

1. «Балбырауын» Құрманғазы тыңдау (жеке  домбырада  және  оркестрмен).

2. Күрделі  жанр  туралы  әңгіме – Оратория. Опера. Концерт:  Симфония.  Балет.

3. «Кеңес» - тыңдау, орындау.

4. «Биге қосылған ән» «Қыз Жібек»  операсынан, Е. Брусиловский – тыңдау, үйрену.

5. «Сарыарқа» Құрманғазы – тыңдау, «№ 7 симфония Е. Брусиловский – тыңдау.

6. «Бала  тілегі» Қ Сәтиев – үйрену.

7. Қайталау: «Елім - ай», «Октябрь  әні», «Во  поле...», «Біздің  өлке», «Гәкку».

8. «Кеңес» - орындау, биді суреттеу, соқпалы оркестрмен  сүйемелдеу.

9. «Туған күніңмен» - орындау, соқпалы оркестрмен  сүймелдеу.

10. «Наурыз  келді» - орындау.

8 сабақ

Тақырып:  Марш  бізді  қайда  жетелейді? Нені  суреттейді? Қалай  бейнелейді?

Мақсаты: Марш  арқылы  күрделі  жанрлармен  танысу, марш  және  өмір  байланысы.  Күрделі  жанрдан  «қорықпай», оған  балалардың  қатысуы, орындауы. Марштың  әртүрлілігі  неде? Қалай  бейнелейді? – соны  сезу.  Осы  сабақта  балалардың  соңғы  концерт – сабаққа  дайындалуы, күрделі  жанрға  алаңсыз  кіруге  болады.

1. Тореадор  маршы  «Кармен»  операсынан  үзінді  Ж. Бизе
тыңдау.

2. «Балдырғандар  маршы» Б. Ғизатов – орындау.

3. «Кармен»  операсынан  «Балдырғандар  маршы» - тыңдау.

4. Ойыншықтар  маршы – «Шелкунчик»  балетінен П. Чайковский - тыңдау.

5. Қайталау:  әндер...

6. Музыкалық  ойын:  Кімді  танисың?  әндер, музыкалық шығармалар, портрет - суреттер, оркестрлер  т.б.

7. Музыкалық  сауаты – қайталау.

9 сабақ

Тақырып:  қайталау, өтілген  тақырыптарды  жинақтау, тоқсанның  қорытынды  сабағы.

Мақсаты: 3  тоқсанда  қойылған  мәселені  қайталау, балалардың  білімін  тексеру, шеберлігін  бекіту.

а) балалардың  күрделі  жанрларға – опера, симфония, концерт, балет  т.б.  көзқарастарын қалыптастыру.

б) күрделі  жанрларды  балалар  қалай  түсінеді, жалпы  музыкаға  деген  қызығушылығын  арттыру, күрделі  жанрлар  ән, би, марш, күйсіз  өмір  сүрмейді.  Негізгі  жанрларды  білсек  «үлкен»  күрделі  музыка  еліне  алаңсыз  кіруге  болады.

в) музыка  сауаты - әндерді  мәнерлеп  орындау, дағдыларын  және  орындаушылық  шеберлікті  дамыту.

1. «Сарыарқа»  және  «№ 7  симфония» - тыңдау.   

2. Қандай  операларды  білеміз?

3. «Елім – ай», «Октябрь  әні» - қайталау.

4. «Во  поле  береза  стояла», «№ 4  симфония» – орындау.

5. «Аққу  көлі», «Шелкунчик», «Золушка»  балеттері – тыңдау.

6. Әндерді  қайталау: «Ана», «Туған  күніңмен», «Қошақыным», «Бала  тілегі» т.б.

7. Музыка  сауаты – қайталау.

8. Қорытынды  жасау.

4  тоқсан

1  сабақ

Тоқсанның  негізгі  тақырыбы:  Музыка  тілі  дегеніміз  не?

Сабақтың  тақырыбы:  3  тоқсанның  тақырыбын  қайталау, әндер, шығармалар, музыкалық  сауат.

1. «Бала  тілегі» Қ Сәтиев – орындау.

2. «Елім - ай» - орындау.

3. «Гәкку» - тыңдау, орындау.

4. «Кеңес» - тыңдау, орындау.

5. «Кішкентай  аққулар  биі»  «Аққу  көлі»  балетінен – тыңдау.   № 4  симфония, «Уж  как  по  мосту  мосточку» - тыңдау, орындау.

6. Әндерді  қайталау: «Ана», «Біздің  ән», «Туған  күніңмен», «Наурыз  келді».

7. Музыкалық  сауат: Нота  жолы, кілт, ұзын – қысқа, төмен – жоғары, нотаның  орналасуы. «Біздің  ән», «Во  поле  береза  стояла» - нотамен  орындау.

2  сабақ

Тақырып:  Музыка  әр  түрлі  образдан  құралады, олар  әрі  қарай  дамиды.

Мақсаты:  Музыкалық  сауатын  дамыту  сәттерін  көрсету, достық – бірлікке  тәрбиелеу, салыстыру,  қарама – қарсылық  арқылы  сипатын, образдарды  білу  және  дамуын  байқау.

1. «Кармен»  операсынан  «Балдырғандар  маршы» Ж. Бизе – тыңдау.

2. «Қазақстан» С. Мұхамеджанов, «Наурыз  келді», «Бала  тілегі»  - қайталау.

3. «Суыр» Л. Бетховен тыңдау.

4. «Біздің  ән» Б. Ғизатов – нотамен  орындау.

5. «Аққу» Н. Тілендиев (Отырар  сазы  ансамблінің  орындауында) – тыңдау.

6. «Қоянның  аюды  мазақтауы»  Д. Кабалевский – тыңдау.

3  сабақ

Тақырып: 2-3 бөлімінен  құралған  музыкалық  шығармалар.

Мақсаты: Музыка – эмоциялық  сипаты  арқылы  неше  бөлімді,  музыкалық  сауатын  дамыту, ән  орындау  шеберлігін  дамыту, әлді - әлсіз  үлесті  байқау, анықтау.

1. «Көңілді. Мұңды» Л. Бетховен – тыңдау.

2. «Біздің  ән» - орындау.

3. Музыкалық  сауат – «Біздің  ән» - нотамен  орындау.

4. «Жаңбыр  шақыру» Д. Ботпаев – тыңдау, үйрену.

4  сабақ

Тақырып: шығармалардың 1-2-3  бөлімділігі, әр бөлімнің  сипаттамасы.

Мақсаты:  Музыканың  құрылысына  ерекше  көңіл  бөлу.

1. «Жаңбыр  шақыру» - жалғастыру.     

2. «Біз  өмірдің  гүліміз» Б. Ғизатов – қайталау.     

3. «Таң»  К. Қуатбаев тыңдау.

4. «Ойлан, тап» А. Еспаев – үйрену.
          5. «Калинка» - тыңдау, орындау.

5  сабақ

Тақырып: Ән - әуенділікті, би – ырғақтылықты, марш – екпінділікті, күй – ерекшелікті  тілейді, оны  ажырату.

Мақсаты:  Балалар  қаншалықты  әннің  әуенділігін, екпінділігін, ырғақтылығын, өзіне  тән  ерекшелігін, солай  сияқты  марштың, бидің, күйдің  де  қасиеттерін  ажырата  алады.  Естіп  ажыратуға  тәрбиелеу, музыкалық  шығармаларға  сипаттама  беруге  үйреніп – тәрбиелеу.

1. «Алғашқы  айырылу» Р. Шуман – тыңдау.

2. «Балдырғандар  әні» Ш. Қалдаяқов – үйрену.

3. «Балбырауын»  Құрманғазы – тыңдау.

4. «Ойлан, тап» - қайталау.

5. «Жаңбыр  шақыру» Д. Ботпаев – үйрену.

6. «Барабанщик» Д. Кабалевский – тыңдау.

6  сабақ

Тақырып: өткен  сабақта.

Мақсаты: Әуенділік, ырғақтылық, екпінділік, ерекшелігі – ол  музыкалық  мәнерлеу  тәсілдерінің  қасиеті, оның  ішінде – тембр-бояуы.

1. «Ойлан, тап» - қайталау.

2. «Біздің  ән» Б. Ғизатов – қайталау.

3. «Петя  және  қасқыр» С. Прокофьев – симфониялық  ертегі – тыңдау (кейіпкерлерін  ғана).

4. «Балдырғандар  әні» - қайталау, орындау.

5. «Бұлбұл»  Л. Хамиди – тыңдау.

6. «Домбырасыз  ән  қайда?»  И. Нүсіпбаев – үйрену.

7. «Би  күйі»  А. Жұбанов – тыңдау.

7 - 8  сабақ

Тақырып: 4  тоқсандағы  негізгі  тақырыптарды  еске  түсіру, бекіту.

Мақсаты:  Бір  жылда  алған  білімін, ой - өрісінің  дамуын  байқап,  музыкадан  алған  жан – жақты  тәсілдерін  мәселе  арқылы – ой – толқынды  қозғау.

1. Негізгі  төрт  жанр, өзара  ұласуы – қайталау: марш, полька, «Кеңес», «Бесік  жыры», «Өнерпаз  баламыз» т.б.

2. Музыка  бейнелей, суреттей  ала  ма? («Үш  құрбы», «Бөдене», «Араның  ұшуы», «Түлкі», «Ана», «Қошақаным» ).

3. Төрт  жанр  бізді  қайда  жетелейді? («Кішкентай  аққулар  биі» - балетке, «Елім - ай» - операға, «Гәкку» - операға, «Во  поле  береза  стояла» - симфонияға  т.б.).

4. 1-2-3  бөлімді  шығармалар: «Көңілді. Мұңды», «Калинка», «Уж  как  по  мосту,  мосточку».

5. Музыкалық  сауат.

6. Қорытынды  сабақ – концерт.

3 сынып

1  тоқсан

1  сабақ

Тақырып:  Қайталау.

Мақсаты:  Жазғы  каникулда  алған  әсерлері, тыңдаған, үйде  үйреткен  әндер,  күйлер  туралы  әңгіме.  Қандай  концерттерде, мерекелерде  болды.

1. Әңгіме:  Каникул  кезінде.  «Сүйікті  мектебім» Ө. Байділдаев – тыңдау, үйрену.

2. Қайталау: «Елім - ай», «Кеңес», «Октябрь  әні», «Уж  как  по  мосту, мосточку», «Өнерпаз  баламыз», «Етікші», «Қошақыным», «Ана».

3. Музыкалық  сауат – қайталау.

2  сабақ

Тақырып:  Ән, би, күй, марш - әуенділікке, ырғақтылыққа, екпінділікке  ұласуы  және  ерекшелігі.

Мақсаты: Әннің  әуенділігіне, ырғақтылығына, екпінділігіне, ерекшелігіне  көңіл  аудару.  Тыңдау, орындау  барысында  анықтау.

1. Кіріспе  әңгіме.

2. «Сүйікті  мектебім»  Ө. Байділдаев, үйрету.

3. «Әрқашан  күн  сөнбесін» А. Островский, Л. Ошанин – тыңдау, орындау.

4. Музыкалық  сауат:  Такт, такт  сызығы.

5. «Қазақ  вальсі» Л. Хамиди – тыңдау.

6. «Өнерпаз  баламыз» Н. Дүкенбай - әуенділігіне, ырғағына, екпінділігіне  көңіл  аудару.

7. «Абайдың  желдірмесі»  Абай, ән – күй – тыңдау.

8. «Кармен»  операсынан  Увертюра. Ж. Бизе – тыңдау.

9. Қорытынды

3  сабақ

Тақырып:  Әннің, бидің, күйдің, марштың  әуенділігін, ырғақтылығын  айыра  білу.

Мақсаты: Музыка  тыңдау  мәдениетін, эмоциялық  сезімталдығын  байқау.

1. «Кармен». Увертюра – тыңдау.      

2.  Абай  желдірмесін  орындау  (үзінді).

3. «Сүйікті  мектебім» - қайталау.

4. «Полонез»  Ф. Шопен – тыңдау.

5. «Мұғалім  ол  біздің» - қайталау.

6. Қайталау: «Полонез» - орындау, би – шеруді  үйрену.

7. Қорытынды.

4  сабақ

Тақырып:  Әуеділік – негізгі  және  күрделі  жанрларда.

Мақсаты:  Музыка  өмірмен  байланысты  екенін дәлелдеу.  Күрделі  жанрлардан  үзінділерді  орындау, тыңдау.

1. «Конек – Горбунок»  Р.  Шедрин – оркестрлік  кіріспе – тыңдау.

2. «Таң»  «Пер  Гюнт»  сюитасынан. Э. Григ – тыңдау.

3. «Мұғалім  ол  біздің» - қайталау.

4. «Теміртау  таңы»  Ғ. Жұбанова, симфониялық  поэма – тыңдау.

5. Музыкалық  сауат:  Әлді - әлсіз  үлестер, такт, такт  сызығы, 3/4-ті  өлшемді  дирижерлық  сілтеу.

6. «Сүйікті  мектебім» - қайталау.

7. «Абай»  операсынан  Абайдың  ариясы. А. Жұбанов, Л. Хамиди – тыңдау.

8. Қорытынды.

5  сабақ

Тақырып:  Музыкадағы  әуенділік, оның  дамуы.

Мақсаты:  Мәнерлеп  орындау. Абай  шығармаларымен  танысу.

1. «Абайдың  ариясы»  «Абай»  операсынан -  тыңдау, орындау (үзінді).

2. «Айттым  сәлем  Қаламқас» - тыңдау.

3. «Көзімнің  қарасы»  Абай – тыңдау, үйрену.

4. «Таң»  Э. Григ – тыңдау,орындау.

5. «Айгөлек» Б. Байқадамов – үйрену.

6. «Иван  Сусанин» -  опера,  М. Глинка, Иван  Сусаниннің ариясы – тыңдау.

7. «Сүйікті  Отаным»  Б. Ғизатов – үйрету.

6  сабақ

Тақырып:  Музыкадағы  би  ырғақтылығы  және  оның  дамуы.

Мақсаты:  Негізгі  тақырыпты  кеңейту, ой - өрісін  кеңейту, ырғақ  сезімін  дамыту, мәнерлеушілік  дағдыларын  қалыптастыру.

1. «Ортеке»  А. Еспаев – тыңдау, үйрену.

2. «Айгөлек»  Б. Байқадамов – жалғастыру, үйрету.

3. «Аққұс  туралы  аңыз»  Ғ. Жұбанова – балет, тыңдау.

4. «Сүйікті  мектебім»  Ө. Байділдаев – қайталау.

5. М. Глинка «Арогон  хотасы» - тыңдау, орындау.

6. Қорытынды.

7 сабақ

Тақырып:  Аспаптылық  және  вокалдық  шығармалардың  би  ырғақтылығы, ән  әуезділігі, марш  екпінділігі  және  олардың  дамуы.

Мақсаты:  Тақырыпты  жалғастыру, орындау  шеберлігін  дамыту.

1. «Арогон  хотасы» - үйрену  (ырғағын  шапалақтау).

2. «Жастар  биі» - күй, орындау  (шапалақтау).

3. «Айгөлек» - орындау.

4. «Сүйікті  мектебім» - орындау.

5. «Былқылдақ», «Сылқылдақ»  Тәттімбет – тыңдау.

6. Балалардың  қалауы  бойынша  әндерді  орындау.

7. Қорытынды.

8  сабақ

Тақырып:  Өткен  сабақтағыдай, марш  екпінділігі  мен  ырғағы  және  олардың  дамуы.

Мақсаты:  Өткен  сабақтағыдай.

1. № 5  симфония. Л. Бетховен – тыңдау, орындау (үзінді).

2. «Сүйікті  Отаным» қайталау.

3.«Мұғалім»  Қазанғап – тыңдау, марш – күй  ретінде.

4. «Полонез»  Ф. Шопен – орындау, «Әрқашан  күн  сөнбесін»,

5. «Балдырғандар  маршы»  Б. Ғизатов – орындау.

9– 10 сабақ (қосымша)

Тақырып:  Домбыра  музыкасының, күйдің  әуенділігі, би ырғақтылығы, марш  екпінділігі  және  олардың  дамуы.

Мақсаты:  Күй  ерекшелігін  сездіру, оның  ішінде  әуенділікті, ырғақтылықты, екпінділікті  көрсету.

1. «Сүйікті  Отаным» - орындау.

2. «Ұшардың  ұлуы»  Қорқыт (қылқобыз) - тыңдау.

3. «Айжан  қыз», «Келіншек», «Жастар  биі» - тыңдау, шапалақтау, орындау (би  ырғағын).

4. «Көкейкесті»  Тәттімбет – тыңдау.

5. «Пероуский  марш»  Құрманғазы – тыңдау, әңгіме  қозғау.

7. Әндерді  қайталау.

8. «Ақсақ  құлан» - халық  күйі - аңыз, тыңдау, әңгіме  құру.

9. Қорытынды.

2  тоқсан

1  сабақ

Тақырып:   Бірінші  тоқсанда  өткен  тақырыптарды  еске  түсіріп – қайталау.

Мақсаты: Өткен  әндерді, тыңдаған  шығармаларды, музыкалық  сауатты  еске  түсіру.  Үлгі  арқылы  тақырыптарды  қайталау, орындап, әңгімелеп еске  түсіру, әуенін, сөзін (мәтінін), авторлар  туралы  еске  түсіру.

1. Музыкалық  сауат:  Ноталар, әлді - әлсіз  үлестер, такт, такт сызығы, әсерлеу  таңбалар, әннің  өлшемі.

2. Әндерді  қайталау: «Таң», «Сүйікті мектебім», «Сүйікті Отаным», «Айгөлек».  

3. «Арагон  хотасы» М. Глинка – тыңдау, орындау, ойын – ырғақ өткізу.

4. «Жастар  биі» - тағы  солай.

5. Музыка  тыңдау: «Қара  торғай»  Ақан – сері – тыңдау, орындау (үзінді).

6. «Бүгін  қай  күн?»  С. Мұхамеджанов – тыңдау, үйрену.

2  сабақ

Тақырып:  Интонация.  Интонация – ол  дән.

Мақсаты: Әр  түрлі  әндер, шығармалар  арқылы  балалардың  сезімталдығын  дамытып, интонация  деген  не?  Неден  шығады? Қалай  пайда  болады?  Салыстыру  арқылы  музыкада  ерекше  интонация  бар  екені, оны  орындау  шеберлік  арқылы  жеткізу  және  қолдана  білу.

1.«Қара  торғай»  Ақан  сері – тыңдау, үйрену.

2. «Бүгін  қай  күн?»  С. Мұхамеджанов – үйрену.

3. «Балтунья» (Мылжың)  С. Прокофьев – тыңдау.

4. «Елім - ай» - тыңдау, қайталау.

5. «Кімнің  құлағы  ұзын?»  Ғ. Жұбанова – тыңдау, үйрену.

6. «Перепелочка» (Бөдене) – қайталау, орындау.

7. Қорытынды: Интонация – ол екі-үш  дыбыстан  шығады, ол  тыныс белгісі.  Интонация – ол  әуеннің  біресе  төмендеуі, біресе  жоғарлауы, біресе  күшейте  не  баяулата  орындалуы, екпіні  өзгереді – осының  барлығы  мәнерлеу  интонациясына  жатқызуға  болады.  Интонация – бейнелеу  жолы, мазмұнын  алып  жүруші.

3  сабақ

Тақырып:  Музыка  мен  тіл  интонациясының  мәні, олардың  бірлігі.

Мақсаты:  Тіл  және  музыка  интонациясының  ерекшелігі, олардың  айырмашылығы, бірлігі.  Тыңдайтын  шығармалар, орындалатын  әндер  арқылы  тәжірибелік  жұмыстар  атқару, музыканың  дәні  интонациясында, оның  әуенділігі  мен  екпінділігі, ырғағы.  Соны  ажырату, жалпы  мәнерлеуге  тоқталу.  Қазақ  халқының  әндерінің  ерекшелігіне  тоқталу (лирикалық, тақпақ  сазды  әндер).

1. «Кімнің  құлағы  ұзын?» - жалғастыру.

2. «Қара  торғай» - үйрену.

3. «Марш»  Э. Григ – тыңдау.

4. «Мылжың» (Балтунья) А. Барто  қазақша  аудармасын мәнерлеп оқып  беру.

5. «Қазақстан  жалауы»  Н. Дүкенбай орындау, үйрену.

6. «Естайдың  термесі» ( «Біржан – Сара»  операсынан. М. Төлебаев) – тыңдау.

7. Қорытынды:  Интонация  фразаға  байланысты, тыныс  алу.

4  сабақ

Тақырып: Интонация – шығармалардың, әндердің  ырғағын, екпінділігін, әуенділігін  көрсетеді, музыканың  сипатын  ашады.

Мақсаты:  Ырғақ  арқылы  музыкалық  шығармалардың  интонациясын  байқау, ол  әуенділік  пен  екпінділік  интонациясына  қажет.  Интонацияның  бір  қасиеті – музыканың  сипатын  көрсету, әнді  орындағанда  осы  қасиетті  ұмытпау.

1. «Үш  құрбы»  Д. Кабалевский – тыңдау.

2. «№ 5  симфония»  Л. В. Бетховен – тыңдау, орындау.

3. «Қазақстан  жалауы» Н. Дүкенбай – орындау.

4. «Мы  догоним  вас» - попевка, орындау.

5. «Етікші»  Д. Ботпаев – орындау.

6. Қорытынды.

5  сабақ

Тақырып:  Бейнелеу  мен  суреттеу  интонациясы.

Мақсаты:  Өмірде  кездесетін  жағдай, табиғатта  болатын  суреттемелерді  бейнелейтін, суреттейтін  музыкалық  шығармаларды  тыңдап, әуендерді  орындап, тәжірибелік  жұмыстар  істеу.  Дыбыстың  тазалығына, оның  таза  интонациясына  көңіл  қою, орындап  әндермен  танысу.

1. «Балдырғандар  әні» Ш. Қалдаяқов – үйрену.

2. «Аққу» Н. Тілендиев – тыңдау («Отырар  сазы»  ансамблі).

3. «Көкек»  Х. Мухамедов – тыңдау, орындау, үйрену.

4. «Тоғай  орасында»  М. Төлебаев – тыңдау.

5. «Қарлығаш»  халық  әні – тыңдау, орындау.

6. «Бөдене», (Перепелочка) – қайталау.

7. Қорытынды: Бейнелеу,  суреттеу  интонациясын  біз  әуенділік, ырғақ, екпінділік  арқылы  білдік  және  олар  музыканың  сипатын  ашады  екен.

6  сабақ

Тақырып: 5  сабақтағыдай, оны  толтыра – жалғастыру.

1. «Алты  қаз»  «Қыз  Жібек»  операсынан  үзінді. Е. Брусиловский – тыңдау.

2. «Көрікті  шыршымыз»  Ө. Байділдаев – үйрену.

3. «Шырша  әні»  Л. Хамиди – қайталау.

4. Басқа  әндерді  үйрену.

7  сабақ (қорытынды  сабақ)

2  тоқсанның  тақырыбын  дамыту

Негізгі  мақсаты:  Музыканың  негізгі  интонациясы шығармаларды  мәнерлеу  арқылы  дамытады, олардың  бірлестігі  және  қасиеттері.

1. «Кімнің  құлағы  ұзын?»  Ғ. Жұбанова – қайталау.

2. «Бүгін  қай  күн?» С. Мұхамеджанов – қайталау.

3. «Балтунья» С. Прокофьев – тыңдау.

4. « № 5  симфония» Л. Бетховен – тыңдау, орындау.

5. «Қазақстан  жалауы» Н. Дүкенбай – қайталау.

6. «Алты  қаз» (Қыз  Жібек)  - тыңдау.

7. «Көкек» Х. Мұхамедов – қайталау.

8. Қорытынды:  Ырғақ - №5  симфония, «Қазақстан  жалауы», «Алты  қаз».  Екпін – «Кімнің  құлағы  ұзын?», «Естайдың  термесі», «Балтунья».  Әуенділік – «Бүгін  қай  күн?» - дыбыстың  биіктігі, күші, музыкалық  шығармалардың  интонациясы  білдіреді, бірге  қатар  жүреді.  Шығармалардың  мәнерлеуіне  әсер  етеді.

3  тоқсан

Тоқсанның  негізгі  тақырыбы:  Музыканың  дамуы.

1  сабақ (2  сағат)

Тақырып:  Екінші  тоқсандағы  тақырыптарды  еске  алу, қайталау.

Мақсаты:  Үйренген  әндерді, тыңдаған  музыкалық  шығармаларды  еске  түсіріп, қайталау  арқылы  орындау, сауаттылықтарын  бекіту, орындаушылық  шеберлігін  дамыту.

Сабақтың  жоспары, барысы

1.Қайталау:  Интонация  деген  не? Оны  қалай  түсінеміз?  Немен салыстырдық? Интонация  нені  білдіреді?  Көрсетеді? Музыкалық  сипатына  әсер  ете ме? Әсерлігі  неде? Интонацияның  бейнелеу  мен  суреттеуін  салыстыру.  Шығармалардың  аттары, композиторлары.

2. «Бүгін  қай  күн?» - қайталау.

3. «Балтунья» С. Прокофьев – тыңдау.

4. «Қара  торғай», «Қарлығаш» - қайталау.

5. «Кімнің  құлағы  ұзын?» - қайталау.

6. «Қазақстан  жалауы» - қайталау.

7. «Етікші» - қайталау.

8. «Көкек» - қайталау.

9. «Аққу» К. Сен – Санс, Тіленді – тыңдау. «Алты  қаз»  би – тыңдау.

10. Қорытынды.

2  сабақ

Тақырып:  Интонация  мен  даму – музыканың  негізі  және  бірлестігі.

Мақсаты:  Музыка  тыңдау  мәдениетін, эмоциялық  сезімталдығын  қалыптастыру  және  оны  дамыту.

1. Петя  және  қасқыр»  С. Прокофьев – симфониялық  ертегі, мазмұнын  білу, Петяның  тақырыбын  тыңдау.  

2. «Домбырасыз  ән  қайда?» И. Нүсіпбаев – үйрену.

3. «Әр  түрлі  балалар» - 2  дауысқа  үйрену.

4. «Во  поле  береза  стояла» - 1,2,3  шумақты  әсерлеу, екпіні арқылы орындап, дамуын  көрсету. 2  дауыспен (канон) – орындау.

5. Музыкалық  сауат:  Динамика - әсерлеу  таңбалар.

6. Қорытынды: әңгіме  арқылы  өткізу.

3  сабақ

Тақырып:  Музыканың  дамуы – ол  адамның  көңіл – күйі, ойы  және  пікірі.

Мақсаты:  Адамның  көңіл – күй  музыкаға  қалай  әсер  етеді?  Әлде  музыка  адамның  көңіл – күйіне  әсер  ете  ме?  Осындай  проблеманы  шешу, дәлелдеу, үлгі – орындау  арқылы  көрсету.  Орындау  шеберлікті  дамыту (нотамен  орындау, канонды  орындау).

1. «Сөз  ойыны» - орындау.

2. «Тихо – громко» И. Арсеев – орындау.

3. «Ақша  қар» К. Қуатбаев – орындау.

4. «Сүйікті  мектебім» Ө. Байділдаев, «Сүйікті  Отаным» Б. Ғизатов – қайталау.

5. Во  поле  береза...  а  копелла (сүйемелдеусіз)  орындау.

6. «Шәкірттер  вальсі»  Н. Дүкенбай – үйрену.

7. «Наурыз  тойы»  Т. Мұратов – үйрену.

8. «Ақсақ  құлан»  симфониялық  поэма,  Ғ. Жұбанова   және  «Аққұс  туралы  аңыз» - тыңдау.

9. Қорытынды.

6  сабақ

Тақырып:  Мажор – минор  сазын  түсіну, ол  музыканың  дамуына  әсер  етеді.

Мақсаты:  Мажор – минор  сазына  түсінік  беру, оны  айыру, тыңдап, орындап  сезіну.  Музыкалық  сауатын  ашу.

1. «Сөз  ойыны» - қайталау.

2. «Шәкірттер  вальсі» - қайталау.

3. «Тоғай  арасында» М. Төлебаев – тыңдау.

4. «Батыр  бала  Болатбек»  А. Еспаев – қайталау.

5. «Анымызға  мың  алғыс»  Б. Ғизатов – тыңдау, үйрену.  

6. «Вальс»  Ф. Шуберт – тыңдау.

7. «8 наурыз  күні» Н. Дүкенбай – үйрену.

8. «Кімнің  құлағы  ұзын?» Ғ. Жұбанова – қайталау (мажор – минор).

9. Қорытынды.

7  сабақ

Тақырып:  Музыканың  дамуы – ол  музыканың  мәнерлеу  құралдары - әсерлеу, екпін, ырғақ, саз, бояуы.

Мақсаты:  Музыканы  мәнерлеу  ырқылы дамуын  көрсету.  Ол – орындау, тыңдау  шеберлігі, ол – композитордың  стилі.

1. «Сегізінші наурыз  күні» - орындау  және  мерекелік  ертеңгілікті өткізу: тақпақ, әндер, билер

2. Музыкалық  сауат – мажор, минор (тыңдау  арқылы  сезу).

3. «Құстар  қайтып  келеді» Н. Дүкенбай – үйрену (2  дауысты  көрсету, дамуын  байқау).

4. «Балбырауын» Құрманғазы – тыңдау.

5. «Біздің  сынып» А. Еспаев – үйрену.

6. «Тоғай  арасында» - тыңдау, үйрену.

7. Музыкалық  сауат: сольфеджио (Во  поле..., Біздің  ән),  латын сөздермен  танысу (мажор – минор, қатаң – ұяң, dur – moll).

8  сабақ (қосымша)

Тақырып: Музыканың  дамуы – ол  интонацияның  және  тақырыбының  қарама – қарсылығы, оның  сипаты.

Мақсат:  Музыканың  бір  қасиеті – қарама - қарсылық.  Оны  қалай  түсіну, сезіну – балаларға  қарапайым  сөздермен  жеткізу, жан – сезімін  ояту.

1. «Құстар  қайтып  келеді» Н. Дүкенбай – қайталау.

2. «Біздің  сынып» А. Еспаев – орындау.

3. № 7, № 20  прелюдия, Ф. Шопен – тыңдау (кульминация, қарама  қарсылық, әуенділігі  мен  би  ырғағы, сипатын  анықтау).

4. Музыка  сауаты – есту  қабілетін  ояту, дамыту – негізі, қарама қарсылықты  табу, талдау, дәлелдеу.

5. «Таң», «Тау  патшаның  үңгірінде» Э. Григ – тыңдау.

6. «Наурыз  тойы» Т. Мұратов – қайталау.

7. Қорытынды: сұрақ – жауап  арқылы.

9  сабақ

Қорытынды  сабақ, тақырыптарды  қайталау, Наурыз  мерекесін  өткізу, концерт  үйымдастыру.

4  тоқсан

Тоқсанның негізгі тақырыбы:  Музыканың  құрылысы (формасы).

1 сабақ

Тақырып:  Сабақ – қайталау. (Интонация.  Музыканың  дамуы).

Мақсаты: Өткен  тақырыптарды  қайталау, әңгімелесу, шығармаларды, әндерді  қайталау.  Музыкалық  сауатын  бекіту.

1. Интонация: «Бүгін  қай  күн?», «Кімнің  құлағы  ұзын?» орындау.

2. Музыкалық  сауат:  Во  поле..., Біздің  ән –  нотамен  қайталау.

3. «Пастушья  песня»  француз  халық  әні – үйрену.

4. «Наурыз  тойы» - қайталау.

5. Музыканың  дамуы: № 4 симфония – тыңдау.

1  сабақ (жалғасы)

1. «Біздің  сынып»  А. Еспаев – үйрену.

2. «Наурыз  тойы» Т. Мұратов – қайталау (бата  беру, Наурыз  туралы  әңгіме).

3. Музыкалық  сауат: Мажор – минор, қарама – қарсылық, әсерлеу  таңбалары, ноталардың нота жолында  орналасуы.

4. «Пастушья  песня» (канон) – тыңдау, нотамен  орындау, сөзімен...

5. «Туған  ел» Л. Хамиди, не  «Отаным»  Н. Дүкенбай – үйрену.

6. « № 6 симфония»  П. Чайковский – тыңдау.

7. «Бала  уату»  халық  әні – тыңдау, үйрену.

8. «Сарбаздар  маршы» Қ. Сәтиев – үйрену.

2  сабақ

Тақырып:  2-3  бөлімді  шығармалар  және  оның  сипаты.

Мақсаты:  Үлгі  арқылы  тыңдалатын  музыкалық  шығармалар, орындалатын  әндерді  талдай  келе  әндердің  формасына, неше  бөлімді  екеніне көңіл  аудару.

1. «Пастушья  песня» - орындау.

2. «Наурыз  тойы» - қайталау.

3. «Әлди - әлди»  халық  әні – тыңдау, орындау.

4. «Калинка»  орыс  халық  әні – тыңдау, орындау.

5. «Бала  уату» - қайталау, орындау.

6. «Жайдарман» - тыңдау, орындау.

3 сабақ

1. «Туған  ел», «Отаным» Н. Дүкенбай – қайталау.

2. «Кімнің  құлағы  ұзын?» - қайталау.

3. «Сольвейгтің  әні» Э. Григ – тыңдау.

4. «Пастушья  песня» - қайталау.

5. «Ата  толғау» Н. Тілендиев – тыңдау.

6. «Таң», «Кеш»  К. Қуатбаев – тыңдау.

7. Музыкалық  сауат: Тыныс  алу, фраза  туралы, тоника, үш  дыбыстылық, канон.

4  сабақ

Тақырып:  Рондо  формасы.

Мақсаты: Музыка  құрылуын  әрі  қарай  жалғастыру.  Үлгі  арқылы  балалар  рондоға  өздері түсіне  жетсін.

1. «Ата  толғау» Н. Тілендиев – тыңдау, үйрену.

2. «Қос  алқа»  Дәулеткерей – тыңдау.

3. Абайдың  ариясы, «Абай»  операсы – А. Жұбанов, Л. Хамиди – тыңдау.

4. «Ата  толғау» - «Отырар  сазы»  ансамблі – тыңдауында.

5. Музыкалық  сауат:  Әннің  өлшемі 2/4, 3/4, 4/4 , саз, тактінің  ішіндегі  дыбыс  саны, буыны, нота  ұзақтығы.

6. Космос  туралы  ән. («Кеш  жарық» – А. Қоразбаев, «Туған  жер»  Б. Тәжібаев.)

5  сабақ

Тақырыбы:  Вариация  формасы.

Мақсаты: Үлгі  арқылы  тыңдайтын, орындалатын  шығармалардың  сипаты, оның  құрылысы, не  себептен  өзгереді (қарама – қарсылық, мәнерлеу  тәсілдері) - оның  ішінде  вариация.

1. «Қос  алқа»  Дәулеткерей – тыңдау, орындау.

2. «Қара  торғай»  Ақан - сері,  тыңдау, орындау. Халық  әндер  туралы, мақал – мәтелдер, Майра  туралы. «Майра»  әні – тыңдау, орындау.

3. «Жазда» Д. Гусинцев – орындау, үйрену.

4. «Қараторғай»  әніне  вариация  М. Меңдіғалиев – тыңдау.

5. «Камаринская»  орыс  халық  әуені – тыңдау.

6. «Пер  Гюнт»  сюитасынан  Анитраның  әні, Сольвейгтің  әні - тыңдау.

6  сабақ

Тақырып:  Күрделі  жанрлар:  увертюра, соната, сюита, симфония, концерт – тембр (бояуы)  туралы.

Мақсаты:  Күрделі  жанрлар  не  бейнелейді?  Нені  суреттейді?  Көркемдеу, мәнерлеу, оның  сипатына  бір  дәлел – бояуы (тембр). Әр  түрлі  аспаптармен  танысу.

1. «Капитан  Грандтың  балалары»  киносынан  Увертюра, И.Дунаевский – тыңдау.

2. «Тореадор  маршы»  «Кармен»  операсынан  Увертюра,  Ж.Бизе – тыңдау.

3. Әндерді  қайталау: «Айгөлек», «Кімнің  құлағы  ұзын?», «Сөз  ойыны», «Құстар  қайтып  келеді», «Наурыз  тойы», «Кеш  жарық».

4. «Жануарлар  карнавалы»  сюита  К. Сен – Санс – тыңдау.

5. Музыкалық  сауат: қайталау, нотамен  орындау.

6. Қорытынды.

7 сабаққа арнайы сценарий  құру – 3 сынып тақырыптарына шолу жасап, концерт ұйымдастыру.

4 сынып

1тоқсан

1 сабақ

Тақырыбы:  Менің  халқымның  музыкасы.  Халық  әні  және  композиторлық  әні.

Мақсаты:  Халық  әні  мен  композиторлық  әндерді  айыра  білу.

1. «Сүйікті  мектебім» - қайталау.

2. «Алатау»  халық  әні – үйрену.

3. «Жаз  болса»  халық  әні – үйрену.

4. «Елім - ай»  халық  әні – қайталау.

5. «Айголек» Ө. Байділдаев – қайталау.

6. «Жомарт  елім»  И. Нүсіпбаев – үйрену.

7. Әнұран  - тыңдау, үйрену.

8. «Елім - ай»  Н. Дүкенбай – үйрену.

9. Музыкалық  сауат: Дыбыстың  қасиеті – ұзақтылық, екпін, диапазон.

 2  сабақ

Тақырып:  Қазақ  халық  әндерінің  жанрлары.

Мақсаты:  Халық  әндерінің  түрлерімен  танысу, орындау.

1. «Елім - ай»  халық  әні.

2. «Ұстазым»  Қ. Сәтиев – үйрену.

3. «Шилі  өзен»  халық  әні – тыңдау.

4. «Елім - ай»  Н. Дүкенбай – қайталау.

5. «Алатау»  халық  әні – қайталау.

6. «Жомарт  елім»  И. Нүсіпбаев – орындау.

7. Музыкалық  сауат:  Адам  дауысының  түрлері. Канон.

3  сабақ

Тақырып:  Тақпақ – сазды  речитативтік  әндер:  терме.

1. «Жомарт  елім» - қайталау.

2. «Махамбеттің  термесі» - тыңдау.

3. Терме: «Тылдағы  баланың  термесі» - тыңдау.

4. «Қозым»  Ә. Әбдуахитов – үйрену.

5. «Қойшының  әні»  М. Төлебаев – тыңдау.

6. «Ұстаз  туралы  ән»  Н. Дүкенбай – үйрену.

7. Музыкалық  сауат:  Терме. 3  бөлімді  шығармалар.

5 сабақ

Тақырып:  Желдірме.

1. «Алатау» - қайталау.

2. Исаның  желдірмесі – тыңдау, үйрену.

3. «Қарағанды»  Иса  Байзақов – тыңдау.

4. «Қозым»  - қайталау.

5. «Жомарт  елім»  - қайталау.

6. Музыкалық  сауат:  Желдірме.

4  сабақ

Тақырып:  Жыр.  Толғау.

1. «Елім-ай»  Н. Дүкенбай – қайталау.

2. «Елім-ай»  халық  әні – қайталау.

3. Желдірме – орындау.

4. «Жыршының  қаратпа  сөзі» - тыңдау.

5. Толғау, жыр  туралы  әңгіме.

6. Музыкалық  сауат:  Жыр,  толғау.  Саз (мажор, минор).

6  сабақ

Тақырып:  Қазақ  халқының  аспаптық  музыкасы.  Көне  халық  аспаптары.

1. Исаның  желдірмесі – тыңдау, орындау.  

2. «Ата  толғау»  Н. Тілендиев – тыңдау.

3. «Көш  керуен»  Н. Тілендиев – тыңдау.

4. «Бөбегім»  Қ. Сәтиев – тыңдау, үйрену.

5. Музыкалық  сауат:  Күй  туралы  әңгіме.

7  сабақ

Тақырып:  Қазақстан Республика күні мерекесі (қасымша арнайы сценарий). Қобыз  аспабының  түрлері.  Құрманғазы.  Тәттімбет.  Төкпе – шертпе  күйлері.  Қорқыт  ата.  Ықылас.

1. «Ұшардың  ұлуы» - Қорқыт – тыңдау.

2. «Айрауықтың  ашшы  күйі» - тыңдау.

3. «Қобызым» - халық  әні – үйрену.

4. «Адай», «Серпер»  Құрманғазы – тыңдау.

5. «Былқылдақ», «Сылқылдақ»  Тәттімбет – тыңдау, орындау.

6. «Бір  бала»  халық  әні – үйрену.

7. Қорытынды  сабақ.

2  тоқсан

1  сабақ

Тақырып:  Халық  әндері  мен  аспаптық  шығармалар.  Отанымның  тарихы.  Қазақ  халқы  мен  өзге  халық  музыкасының  арасында  шекара  жоқ.

Мақсаты:  Балалардың  білімін  кеңейту, халық  әндері  мен  аспаптық  музыка  туралы  түсінік  беру.  Отанымыздың  тарихы  туралы  әңгіме. 

Музыка  туралы  ойларын  кеңейту.  Музыка  барлық  адамдарға  әсер  етеді.

1.Әңгіме: Музыка  және  отандастар.

2. «Светит  месяц»  орыс  халық  музыкасы – тыңдау, үйрену.

3. Каникул  кезі - әңгіме.

4. «Ақ  сиса»  Жаяу  Мұса тыңдау, үйрену.

5. «Жауқазын»  Қ. Сәтиев – үйрену.

6. Фортепиано  мен  оркестрге  арналған  №1  концерт. П. И. Чайковский – тыңдау.

7. Музыкалық  сауат:  Ұзақтық, нүктелі  ноталар, саз.

2  сабақ

Тақырып:  Композитор  және  фольклор.

Мақсаты: Композитор  туралы  түсінік, оның  шығармаларының  стиліне  көңіл  беру, түсіну.  Жаңа  шығармалармен  танысып, есте  сақтау  қабылетін  дамыту.  Музыка  барлық  адамдарға  әсер  етеді, жақсы  сезімдерге  тәрбиелейді, мақсатқа  жеткізеді.

1. «Қос  қарлығаш»  Е. Брусиловский – тыңдау.

2. «Қыз  Жібек», «Ер  Тарғын»  операларынан  үзінділерді  тыңдау, композитор  туралы  әңгіме.

3. Әндерді  қайталау: «Елім - ай», «Гәкку», «Кеңес».

4. «Веснянка»  украин  халық  әні – тыңдау, үйрену.

5. Концерт, симфония, балет, опера  туралы  әңгіме  қозғау, еске түсіру (П.И.Чайковский).

6. «Дос  болайық  бәріміз»  И. Нүсіпбаев – үйрету.

7.  № 4  симфония  П. Чайковский – тыңдау, орындау (финал).

8. «Ақ  сиса» - жалғастыру, үйрену.

9. Музыкалық  сауат:  Альтерация  туралы.  Тоника, 1  басқыш  туралы.

3  сабақ

Тақырып:  Музыка – халықтың  көркем  ой  санасы, көркем  тарихы.

Мақсаты:  Музыканың  мазмұндылығы  мен  көркемділігін  түсіндіру.  Музыкаға  деген  әсерлерін, сүйіспеншілігін  дамыту.

1. Әңгіме:  музыка  адамға  қалай  есер  етеді?

2. «Веснянка» - қайталау.

3. «Қаранғы  түнде  тау  қалғып»  Абай – тыңдау, үйрену.

4. Гете, Лермонтов, Абай  туралы  әңгіме  өткізу.

5. Абайдың  әндері: «Желсіз  түнде  жарық  ай» - үйрену.

6. «Заман - ай»  Т. Мұхамеджанов – тыңдау, үйрену.  Полигон  туралы  әңгіме.

7. «Қара  торғай»  Н. Мендіғалиев,  фортепианоға  арналған  вариация – тыңдау.

8. Музыкалық  сауат: Дирижерлық  сілтеу  ережесі.

4  сабақ

Тақырып:  Ұлтаралық  бірлестігі  және  музыка.

Мақсаты:  Ұлтаралық  бірлестігі  туралы  әңгіме.  Оқушылардың  музыкалық  және  ойлау  қаблеттерін  дамыту.  Татулыққа, достыққа  тәрбиелеу, эстетикалық  сезімдерін  қалыптастыру.

1. Әңгіме:  Ұлтаралық  бірлестігі.

2. «Менің  шөжелерім» Г. Гусейнов, азербайджан  әні – үйрену.

3. «Лезгинка»  шешен  халық  музыкасы – тыңдау.

4. «Қыздар  жыры»  татар  халық  әні – тыңдау, үйрену.

5. Қырғыз  әуендері.

6. Музыкалық  сауат:  Пауза (кідіріс), альтерация  туралы т.б.

7. «Ақ  мара»  Қ. Сәтиев – тыңдау.

8. «Желтоқсан  желі» Ә. Тінәлиев – үйрену.

9. «Гүлдене  бер  Жетісу»  Қ. Қожамияров, оратория (ұйғыр  әуендері) – тыңдау.

10. Қорытынды.

5  сабақ

Тақырып:  Музыка  және  патриоттық  тәрбие.

Мақсаты:  Патриоттық  тәрбие  ұғымдарын  қалыптастыру.  Есту  қаблеттерін  дамытып, музыканы  дұрыс  қабылдауға  тәрбиелеу.

1. «В  лесу  родилась  елочка»  халық  әні – үйрену (мәтіні  қазақша).

2. «Сырғанақ»  Н. Дүкенбай – үйрену.

3. «Менің  Қазақстаным»  Ш.  Қалдаяқов – үйрену.

4. Музыкалық  сауат: альтерация  таңбалары.

5. «Менің  шөжелерім»  Г. Гусейнов – қайталау.

6. «Жаңа  жыл»  Қ. Сәтиев – үйрену.

7. «Астана  туралы  ән»  Н. Дүкенбай – үйрену.

8. Қорытынды.

6  сабақ

Тақырып: Музыка  және интерұлтаралық тәрбие.

Мақсаты: Музыка  мен  интерұлтаралық  тәрбиенің  байланысы  туралы  түсінік, білім  беру.  Музыкалық  қаблеттерін, интерұлтаралық  тәрбиені  дамыту. Орындаушылық  қаблеттерін, интерұлтаралыққа, достыққа  тәрбиелеу.

1. «Жаңа  жыл»  Қ. Сәтиев – үйрету.

2. «Сырғанақ» Н. Дүкенбай – үйрету.

3. «Астана  туралы  ән» - жалғастыру.

4. Латиф  Хамиди, Ахмет  Жұбанов, М. Әуезов  туралы  әңгіме.

5. «Төлеген  Тоқтаров»  операсы  туралы  әңгіме.

6. «Гәкку»  Ыбырай – қайталау.

7. Скрипка  мен  оркестрге  арналған  концерт  («Гәкку»  әніне)        Е. Бабаев – тыңдау.

8. «Саманта» А. Еспаев – үйрену, орындау.

9. Е. Брусиловский, П. Чайковский, А. Жұбанов  туралы  әңгіме.  Шығармаларын,  әндерін  тыңдау, орындау.

10. Музыка  сауаты:  Қосымша  ұзақтықтар.

11. Қорытынды.

7  сабақ

Тақырып:  Музыка  және   интерұлтаралық  тәрбие.

Мақсаты:  Балалардың  алған білімдерін, орындау  шеберліктерін, дағдылырын  жетілдіру  және  тұрақтандыру.

Сабақ – концерт

3  тоқсан.

1  сабақ.

Тақырып:  Әлемдегі  барлық  елдердің  музыкаларының  арасында  шекара  жоқ.  Халық  салт – дәстүрлері – халық  мұрасы.

Мақсаты:  Ән  айту  шеберлігін  дамыту.  Композиторлардың  еңбегі.  Басқа  елдердің  музыкасын  тыңдап – танысу  арқылы  өз  халқының  әндерімен  қатар  басқа  халықтардың  музыкаларын  қастерлей  білуге, ұлтаралық  достыққа  тәрбиелеу, орындаушылық  шеберлігін  қадағалау.

1. Каникул  кезінде  (әңгіме, еске  түсіру).

2. «Порги  және  бес»  операсынан  «Бесік  жыры» америка  композиторы  Гершвин – тыңдау.

3. «Ақ  көгершін» А. Жұбанов – тыңдау, үйрену.

4. Әндерді қайталау: «Жаңа  жыл», «Шырша  әні», «Елім – ай» Н. Дүкенбай, «Менің  шөжелерім», «Айналайын  елімнен» Н. Дүкенбай.

5. «Бөбегім»  Қ. Сәтиев (2  дауысқа  үйрену).

6. «Күннің   батуы»  Э. Григ – тыңдау.

7. Музыка  сауаты:  Саз - лад,  тоника,  синкопа.

2  сабақ

Тақырып:  өткен  сабақта.

Мақсаты:  Музыкалық  шығармаларға  шолу.  Эстетикалық  талғамдарын  арттыру.  Музыканы  қастерлей  білуге  тәрбиелеу.

1. Төрт  жанр  туралы  әңгіме, оның  ішінде  Марш  туралы.

2. «Ақ  көгершін» - жалғастыру.

3. «Бөбегім» - жалғастыру.

4. «Таң»  Э. Григ – тыңдау, қайталау.

5. «Теміртау  таңы» Ғ. Жұбанова – тыңдау.

6. Мұғалімнің  ұсынған  шығарманы – тыңдау, орындау.

3  сабақ

Тақырып:  Халқымыздың  өткен  тарихи - өмірдегі  әндер.

Мақсаты:  Музыкалық  сауаттарын  жалғастыру, ән  айту  шеберлігін  дамыту.  Орындаушылық  шеберлігін  қадағалау.

1. «Хорхи  Ян»  операсынан  үзінді «Чардаш»  З. Кодай – тыңдау.

2. Музыкалық  сауат:  Әннің  өлшемі – 2/4, әлді - әлсіз  үлестер.  Тұрақты, тұрақсыз  басқыштар.  Тоника  және  үш  дыбыстылық.

3. «Қамажай» - орындау, қыздар  билейді.

4. «Ақ  көгершін» - қайталау.

5. «Полька»  чех  халық  ән – биі – тыңдау, орындау.

6. Мұғалімнің  қалауымен  бір  әнді  үйрену.

4  сабақ

Тақырып:  Халық  салт – дәстүрлері – халық  мұрасы.

Мақсаты:  Музыкалық  білімдерін  арттыру, ән  айту  дағдыларын  дамыту.  Халқымыздың  салт – дәстүрін, ғұрпын  білу, қастерлей  білуге  тәрбиелеу.

1. «Әй - әй, бөпем»  халық  әні – үйрету.

2. «Әжемнің  әлдиі»  А. Қоразбаев – үйрену.

3. № 1  концерт (фортепиано  мен  оркестрге  арналған)  П. Чайковский – тыңдау.

4. «Веснянка»  украин  халық  әні – тыңдау, үйрену.

5. «Майра» М. Шамсутдинова – тыңдау, орындау.

6. Музыка  сауаты: Ұзақтық, нүктелі  ноталар.

7. Қайталау: «Полька», «Ақ  көгершін», «Шәкірттер  вальсі» .

8. Қорытынды.

5  сабақ

Тақырып:  өткен  сабақта.

Мақсаты:  Әндерді  мәнерлеп  орындауға  дағдыландыру  және  орындаушылық  шеберліктерін  дамыту.  Халқымыздың  дәстүрлерін  сақтап, қастерлеуге  тәрбиелеу.  Музыкалық  сауаттылықтарын  аттыру.

1. Жаттығу  жұмыстар: «Әй - әй, бөпем», «Бөбегім» - 2  дауыс.

2. «Майра»  үзініді  қайталау.

3. Музыкалық  сауаттылық: дирижерлық  сілтеу – қимылдар – 2/4, 3/4, 4/4  және  схемалар.

5. «Тәжік  биі»  А. Жұбанов - тыңдау.

6. «Жар – жар» - түрлері (қыздар – жігіттер) – тыңдау, орындау.

7. «Наурыз  жыры»  Д. Өтеков – үйрену, Наурыз  туралы  әңгіме.

6  сабақ

Тақырып:  Жаңа  музыкалық  дәстүрлер.

Мақсаты:  Музыкалық  білім  деңгейлерін  дамыту.  Нотамен  ән орындау  арқылы  музыкалық  сауаттылығын  тексеру.

1. Халық  әндері:  «Майра», «Жар-жар», «Әй - әй, бөпем» - қайталау  жыттығу  жұмысы  ретінде.

2. «Наурыз  жыры» - жалғастыру, орындау.

3. «Түрік  стилінде  рондо»  В.А. Моцарт – тыңдау.

4. «Жауқазын» Қ. Сәтиев – тыңдау, орындау.

5. Музыкалық  сауат: интонация, рондо, вариация т.б.

7  сабақ

Тақырып:  Жергілікті  ақын – сазгерлердің  әндері.

Мақсаты: Жергілікті  ақын – сазгерлерді  танып  білуге, олардың  әндерімен  танысу.  Ән  орындау  шеберліктерін  дамыту.

1. «Құсни – Қорлан»  Естай  Беркінбаев – тыңдау, үйрену.

2. «Маралдым»  А. Еспаев – үйрену.

3. «Ақ  сиса»  Жаяу  Мұса – қайталау.

4. «Балалар  полькасы»  И. Нүсіпбаев – үйрену (2  дауыс).

5. Музыкалық  сауат:  вариация.

6. Н.Дүкенбайдың, Қ.Сәтиевтің, А.Абдыкәрімов, А.Ыдырысовтің, Ш.Ракишевтің  шығармаларымен  танысу.

7. Қорытынды.

8  сабақ

Тақырып:  Интерұлттық  шығармалар.

Мақсаты:  Интерұлттықа  тәрбиелеу, шығармалармен  танысу, қастерлеу.  Әндерді  нотамен  орындап  сауаттылығын, білімдерін  дамытып, арттыру.  Орындаушылық  шеберліктерін  дамыту.

1. «Пастушья  песня»  француз  халық  әні – үйрену, 2  дауыс, канон.

2. Құрманғазының  күйлері: «Лаушкен», «Не  кричи,  не  шуми» т.б. – тыңдау.

3. «Катюша»  М. Блантер – орысша, қазақша  орындау.

4. «Мазурка» Ф. Шопен – тыңдау, би  қимылымен  танысу.

8– 9 сабақтар

Тақырыбы: «Ғасырлар  үні»  С. Мұхамеджановтың  ораториясын  толық  тыңдау, Наурыз  мерекесіне  әзірлік.

Мақсаты:  Эстетикалық  талғамдарын  арттыру.  Музыканы  қастерлеу  білуге  тәрбилеу. Өткен  тақырыптарды, әндерді  қайталау, музыкалық  білімдерін  тексеру.

1.«Ғасырлар  үні»  оратория. – толық  тыңдау.

2.«Батыр  бала  Болатбек» - қайталау.

3.«Қозым» - қайталау.

4.Наурыз  мерекесіне дайындықтар  өткізу.

Сабақ – концерт.

4  тоқсан

Тоқсанның  негізгі  тақырыбы:  Әлем  әндері – адамның  рухани  байлығы.  Композитор – орындаушы – тыңдаушы.  Достық  және  орындаушылық  мәдениеті.

1  сабақ

Тақырып: 3  тоқсанды  қайталау, тақырыптарды  еске  түсіру.

Мақсаты:  Қайталау, есту  қабылетін  дамыту, ерлікке,  Отанды  суюге  тәрбиелеу.

1. Кіріспе  әңгіме (каникул  кезі).  

2. «Батыр  бала  Болатбек»  А. Еспаев – тыңдау, орындау.

3. «Қозым»  А. Абдуахитов – үйрену.

4. «Менің  шөжелерім» - қайталау.

5. «Еңбек  мерекесі»  ораториядан  7  бөлімі – тыңдау.

6. «Елім - ай»  халық  әні   - қайталау.

7. «Октябрь  әні»  ораториядан  үзінді – тыңдау.

8. Музыкалық  сауат: Дыбыс  динамикасы, «Ұстазым»  - қайталау.

1  сабақ (жалғасы)

Тақырып:  Әлем  өнері – адамның  рухани  байлығы.

Мақсаты: Музыкалық  сауатын  ашу, пунктирлі  ырғақ, затакт  туралы  ұғым  беру.  Ән  айту  шеберлігін  арттыру.  Адамгершілікке  тәрбиелеу.

1. «Қаранғы  түнде  тау  қалғып»  Абай – тыңдау, үйрену.  

2. «Шәкірттер вальсі» Н. Дүкенбай – үйрену.

3. Музыкалық сауат: ырғақ, пунктирлі ырғақ.

2 сабақ

Тақырып:  Музыкалық шығармалардың 1,2,3 бөлімділігі және әр бөлімінің музыкалық сипаттамасы.

Мақсаты: Тембр өзгерсе – музыкалық  сипаты  да  өзгереді. 1,2,3  бөлімділігі.  Музыканың  тілін  дамыту, әңгіме  арқылы  тарихқа  шолу  жасау.

1. «Ақ  көгершін» А. Жұбанов – қайталау, «Катюша» - орындау.

2. «Қобызым»  халық  әні – үйрену.

3. «Ғасырлар  үні»  оратория – тыңдау.

4. «Қазақи  дастарханы» М. Ілиясов – үйрену.

5. Музыка  сауаты: тембр, 2-3  бөлімділігі.

3  сабақ

Тақырып: Достық  және  орындаушылық  шеберлігі.

Мақсаты:  Музыкалық  сауатын  ашу, орындаушылық  шеберлігін  дамыту.  Достыққа, бірлікке  тәрбиелеу.

1. «Жас  қазақ» Р. Елебаев – тыңдау.

2. «Ғасырлар  үні»  оратория – 6  бөлімін  тыңдау.

3. «Сарбаздар  маршы»  Қ. Сәтиев – үйрену.

4. Музыкалық  сауат: Динамика  таңбалары.

5. «Летите, голуби...»  И. Дунаевский – тыңдау.

6. «Саманта»  А. Еспаев – үйрену.

7. Қорытынды.

4  сабақ

Тақырып:  Әлем  халықтарының  әндері.

Мақсаты: Дүние  танымдарын  дамыту.  Отанды  қорғауға  тәрбиелеу.  Соната  туралы  түсінік  беру.

1. «Саманта» - жалғастыру.

2. Бетховеннің  сонаталарын  тыңдау.

3. «Шие»  жапон  халық  әні – үйрету.

4. «Катюша» - қайталау.

5. Музыкалық  сауат: Сонатаның  құрылысы.

5  сабақ

Тақырып:  Композитор – орындаушы – тыңдаушы.

Мақсаты:  Оратория  туралы  түсінік, ән  салу, орындау  шеберлігін  дамыту, оның  ішіндегі – қос  дауысты  әндер, бірлікке, ынтымаққа  тәрбиелеу.

1. № 3  фортепиано мен оркестрге арналған концерт  С. Рахманинов – тыңдау.

2. «Айналайын  елімнен» Н. Дүкенбай – үйрену.

3. «Катюша» - қайталау.

4. Лезгинка.  Молдовеняска. Түркмен  биі т.б.  – тыңдау.

5. Музыка  сауаты:  Көп  дауысты  әндер.

6. «Ғасырлар  үні»  С. Мұхамеджанов – 6-7  бөлімді  тыңдау.

6  сабақ

Тақырып:  Қорытынды  сабақ.

Мақсаты:  Симфониялық  күй  туралы  әңгіме.  Балалардың  білімін  тексеру, ой - өрісінің  дамуын  байқау.  Эстетикалық  қаблеттерін  музыка  шығармалар  арқылы  тексеру, анықтау.

1. Музыка  сауаты:  Симфонияның  түрлері.

2. «Саманта» - қайталау.

3. «Катюша», «Сарбаздар  маршы» - қайталау.

4. «Шаттық  Отан» С. Мұхамеджанов – симфониялық  күй – тыңдау.

5. «Үстаз  туралы  ән» Н. Дүкенбай – үйрену, «Ұстазым»              Қ. Сәтиев – қайталау.

6. Қайталау: «Бөбегім» - 2 дауыс, «Катюша» т.б.  қайталау.

7 - 8  сабақ

Соңғы  қорытынды  сабақ.  Соңғы  қоңырау.  Бастауыш  сыныппен  қоштасу.  Концерт – ертеңгілік (арнайы  сценарий).

Мазмұны

1. Мемлекеттік сандарт және ұсынылатын бағдарламаға шолу (әдістемелік кепілдеме).................

2. Тақырыптылық және музыка қабылдау........................................                                         

3. Тақырыптылық және вокалдық жұмыс........................................                                             

4. Тақырыптылық және балалар шығармашылығы.........................                             

5. Мемлекеттік стандарт және музыка сауаттылығы......................                           

6. Музыка сабағы (үлгі ретінде).........................................................                                                             

7. 1 сынып...................................................................................

1 тоқсан......................................................................................

2 тоқсан......................................................................................

3 тоқсан......................................................................................

4 тоқсан ....................................................................................                                                                                                

8. 2 сынып..................................................................................

1 тоқсан.....................................................................................

2 тоқсан.....................................................................................

3 тоқсан.....................................................................................

4 тоқсан ....................................................................................                                                                                               

9. 3 сынып..................................................................................

1 тоқсан......................................................................................

2 тоқсан.....................................................................................

3 тоқсан.....................................................................................

4 тоқсан.....................................................................................                                                                                          

10.4 сынып.................................................................................

1 тоқсан......................................................................................

2 тоқсан......................................................................................

3 тоқсан......................................................................................

4 тоқсан.....................................................................................