Г. АХМЕТОВАНЫҢ «ЖАЗБА МЕН ТІЛДІҢ ЖАҢҒЫРТЫЛУЫ – БІЗ ҮШІН МАҢЫЗДЫ ҚАДАМ. ОЛ ТАРИХИ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ САЯСИ ӨЗГЕРІСТЕР АРҚЫЛЫ ӨЛШЕНЕДІ»

Мемлекет басшысының жақын келешекке межелеген міндеттерінің бірі – қазақ тілі әліпбиінің латын графикасына кезең-кезеңмен көшіру.

Жүктелген міндеттердің бірі, яғни Елбасының «Қазақ тілі әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру» туралы Жарлығы еліміздің жаңа дәуірге аяқ басуға бағдар берген маңызды тарихи қадам болып табылады. 

Атап өтерлігі, тәуелсіздік алғалы бері қазақ әліпбиінің реформасы, тіл мен жазба тілінің жетілдіру мәселелері әрдайым күн тәртібінде тұрды. Бұл мәселені қоғам қайраткерлері, филолог-мамандар мен зиялы қауым өкілдері сан мәрте көтерген болатын.

Жазба мен тілдің жаңғыртылуы – біз үшін маңызды қадам. Ол тарихи, экономикалық және саяси өзгерістер арқылы өлшенеді. 

Бүгінде латын әліпбиіне оралудың артықшылықтарын дәлелдеп айтудың қажеті жоқ. Латын графикасына көшу – Қазақстанның ғылым-білім мен ақпараттың жаһандық жүйесіне табысты енуге сеп болып, жаңа технологиялар мен заманауи зерттеулерге жол ашады деген сөз. 

Тәжірибе жүзін алып қарасақ,  жаңа әліпби қарапайым әрі түсінікті (32 әріп), сондай-ақ, тағы бір маңызды тұсы ол – ойға оңай қонады. Екіншіден, ақпараттық кеңістіктегі латын графикасының басыдылығы зор екені белгілі. Бүгінгі заманда әлемдегі ақпараттың  90%-ы осы жүйе негізінде таратылады, сол себепті оны қолдану ақпараттық шекараны кеңейте түспек. 

Үшіншіден, латын әліпбиіне көшу түрік халықтарының бірігуі мен  түрік халықтарының тілдік бірлігін кеңейтеді. Қазіргі таңда Орталық Азиядағы көптеген мемлекеттер латын әліпбиін пйдаланады, яғни, тілдік реформа бауырлас елдермен мәдени, экономикалық және саяси байланыстарды нығайта түседі. 

Төртіншіден, графика мен жазба ережелері тіліміздің ерекшеліктеріне қарай жүзеге асырылады, сонымен қатар, қазақ тілінің үндестік заңына сай келтіруге мүмкіндік бар. Жаңа әліпбиде кириллици енгізілгенге дейін қолданыста болмаған әріптер мен дыбыстар алынып тасталады  

Жаңа графикадағы акуттарды қолдануға тоқталып өтсем деймін. Бұл жаңашылдық «бір әріп – бір дыбыс» қағидатын сақтауға мүмкіндік береді. Диаграф белгілері мен апострофтарды қолдану қабылдау және тәжірибелік жағынан ыңғайсыз болып, жазу мен оқу кезінде қиындықтар туғызатын. Бір ғана мысал, апострофты Интернет желісінде пайдалану ыңғайсыздық туғызды. Сол себепті тіліміздің ерекше дыбыстарын диакриттік белгілерге ауыстыру - дұрыс әрі уақытында қабылданған шешім. 

Осылайша, тілдік реформа еліміздің дамуына оң септігін тигізетін үрдіс болады.