Қазақстан Республикасы халқының дене шынықтыру дайындығының
президенттік тестілерін өткізу
ҚАҒИДАЛАРЫ
1. Жалпы ережелер

      1. Осы Қазақстан Республикасы халқының дене шынықтыру дайындығының президенттік тестілерін өткізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Дене шынықтыру және спорт туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді.

      2. Президенттік тестілер – бақылау нормативтері арқылы халықтың дене шынықтыру дайындығының жалпы деңгейін айқындайтын жаттығулардың (сынақтардың) жиынтығы. Президенттік тестілер Қазақстан Республикасы халқының дене шынықтыру дайындығына қойылатын нормативтік талаптардың негізі болып табылады.

2. Президенттік тестілердің құрылымы

      3. Президенттік тестілер екі деңгейге бөлінеді:

      1) президенттік деңгей – физикалық тұрғыдан жан-жақты дамыған адам деңгейі;

      2) ұлттық дайындық деңгейі – халықтың дене дайындығының айқындайтын деңгей.

      4. Президенттік тестілер осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес адамның дене даярлығының негізгі қабілеттерін (күштілік, төзімділік, жылдамдық және ептілік) танытатын спорттық сынақтардың сегіз түрін қамтиды.

      5. Президенттік тестілер бес сатыға бөлінеді:

      1-саты – "Шымырлық пен ептілік" – 9-10 және 11-13 жастағылар – жалпы білім беру мектептерінің 4 және 7 сыныптары;

      2-саты – "Спорт ізбасарлары" – 14-15 жастағылар – жалпы білім беру мектептерінің 9 сыныптары;

      3-саты – "Күш пен батылдық" – 16-17 жастағылар – жалпы білім беру мектептерінің 11 сыныптардың, колледждердің, лицейлердің соңғы курсының алдындағы курстары;

      4-саты – "Шынығуды жетілдіру" – жоғары оқу орындарының соңғы курсының алдындағы курстары, 18-23 жастағылар, 24–39 жастағы тұрғындар;

      5-саты – "Сергектік пен денсаулық" – 40-49, 50-59, 60 және одан жоғары жастағылар.

      6. Халықтың дене шынықтыру дайындығының президенттік тестілері сынақтарының түрлері мен нормативтері осы Қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген.

3. Президенттік тестілер бойынша сынақтарды өткізу тәртібі

      7. Президенттік тестілер сынақтарының түрлері бойынша жарыстар жалпы білім беретін мектептердің 4, 7, 9, 11 сыныптарында, лицейлердің, колледждер мен жоғары оқу орындарының соңғы курсының алдындағы курстарында, жұмыс істейтін жастар мен ересек тұрғындар үшін дене шынықтыру-сауықтыру бағытындағы жарыстарда өткізіледі.

      8. Президенттік тестілер нормативтерін тапсыруға дәрігердің рұқсаты бар, спортпен ұйымдасқан түрде немесе өз бетінше айналысатын барлық ниет білдірушілер жіберіледі.

      9. Президенттік тестілер сынақтарының түрлері бойынша жарыстарды қалалық (аудандық) дене шынықтыру және спорт бөлімдері бекіткен төрешілер алқасы уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен спорт түрлері бойынша жарыстар қағидаларына сәйкес өткізеді.

4. Президенттік тестілер бойынша жұмысты ұйымдастыру

      10. Президенттік тестілерді орындау бойынша жалпы басшылықты және бақылауды уәкілетті мемлекеттік орган, тиісті дене шынықтыру және спорт басқармалары, бөлімдері және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Ұлттық дене шынықтыру ғылыми-тәжірибелік орталығы мен оның өңірлік филиалдары жүзеге асырады.

      11. Білім беру ұйымдарының, сондай-ақ меншік нысанына қарамастан барлық ұйымдар мен кәсіпорындардың басшылығы президенттік тестілерді тапсыруды қамтамасыз етеді.

      12. Білім беру ұйымдарында президенттік тестілерді тапсыруды тікелей ұйымдастыруды дене шынықтыру педагогтары (оқытушысы), медицина қызметкері, ал ұйымдар мен кәсіпорындарда – спорт нұсқаушысы, жаттықтырушы-оқытушы және медицина қызметкері жүзеге асырады.

5. Президенттік тестілер сынақтарының түрлері

      13. Президенттік тестілер сынақтарының түрлері мыналарды қамтиды:

      1) жүгіру (30, 60, 100, 1000, 1500, 2000, 3000 метр). Сынақ стадионның жүгіру жолында немесе кез келген тегіс жерде өткізіледі;

      2) орнында тұрып ұзындыққа секіру. Сынақ ашық және жабық үй-жайлардағы кез келген тегіс жерде өткізіледі;

      3) биік кермеде тартылу. Сынақ бастапқы қалыпта жоғарыдан ұстай асылып, аяқты еденге (жерге) тигізбей орындалады. Кермеден иек жоғары өтіп және бастапқы қалыпқа қайтып оралған кезде жаттығу орындалған болып есептеледі. Жаттығуды орындау кезінде қолдарды айқастыруға тыйым салынады;

      4) кеудені көтеру. Сынақ шалқалап жатқан қалыпта, аяқ тізеден 90 градус бұрышқа бүгіле, алақан иықта және табаннан серіктестің ұстап тұруымен орындалады;

      5) ату. Сынақ пневматикалық винтовкадан жүргізіледі (1-қосымшаға сәйкес жас ерекшелігі бойынша топтарға қойылатын талаптарға сәйкес орындалады). Ату: 3 рет байқап көру, 5 рет есептік. Атуға берілетін уақыт – 20 минут;

      6) шаңғымен жүгіру. Сынақ шамалы немесе орташа бедерлі жол салынған жердегі ара қашықтықта ауа температурасы -200С-тан төмен болмаған кезде өткізіледі. Қарсыз аудандарда шаңғымен жүгіру 6 минут бойы жүгіріп-жүрумен алмастырылады;

      7) доп лақтыру. Сынақ ені 10 метр болатын кез келген тегіс алаңда өткізіледі;

      8) жүзу (25, 50 метр). Сынақ қауіпсіздік шаралары сақтала отырып, үлгілік бассейндерде өткізіледі.

      14. Президенттік тестілерді тапсыру жазғы спорт түрлері бойынша сәуір-мамыр айларында, қысқы спорт түрлері бойынша ақпан-наурыз айларында өткізіледі.

1-саты – "Шымырлық пен ептілік"
Жалпы білім беру мектептерінің 4-сынып оқушыларына
арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(9-10 жастағылар)

      Шартты қысқартулар: м. – метр; см – сантиметр; км. – километр; мин. – минут; сек. – секунд; рет. саны – реттік саны, у/е – уақытты есепке алмау; гр. – грамм.

      Талаптар:

      ПД* – президенттік деңгейде 3 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау. Шаңғымен 1 шақырымға жүгіру (нормативті орындау – тек қарлы-қысты аудандар үшін, 6 минут бойы жүгіру-жүру қарсыз аудандар үшін).

      ҰДД* – ұлттық дайындық деңгейінде 5 норматив орындау.

1-саты – "Шымырлық пен ептілік"
Жалпы білім беру мектептерінің 7-сынып оқушыларына
арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(11-13 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 4 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау. Шаңғымен 2 шақырымға жүгіру (норматив орындау – тек қарлы-қысты аудандар үшін, 6 минут бойы жүгіру-жүру қарсыз аудандар үшін).

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 6 норматив орындау.

2-саты – "Спорт ізбасарлары"
Жалпы білім беру мектептерінің 9-сынып оқушыларына
арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(14-15 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 4 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау. Шаңғымен 3 шақырымға жүгіру (норматив орындау – тек қарлы-қысты аудандар үшін, 6 минут бойы жүгіру-жүру қарсыз аудандар үшін).

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 6 норматив орындау.

3-саты – "Күш пен батылдық"
Жалпы білім беру мектептерінің 11-сынып оқушыларына,
колледждердің, лицейлердің соңғы курсының алдындағы курстары
студенттеріне арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(16-17 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 4 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау. Шаңғымен ұлдар 5 шақырымға, қыздар 3 шақырымға жүгіру (норматив орындау – тек қарлы-қысты аудандар үшін, 6 минут бойы жүгіру-жүру қарсыз аудандар үшін).

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 6 норматив орындау.

4-саты – "Шынығуды жетілдіру"
Жоғарғы оқу орындарының соңғы курсының алдындағы курстарының
студенттеріне арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(18-23 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 4 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау. Шаңғымен ұлдар 5 шақырымға, қыздар 3 шақырымға жүгіру (норматив орындау – тек қарлы-қысты аудандар үшін, 6 минут бойы жүгіру-жүру қарсыз аудандар үшін).

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 6 норматив орындау.

4-саты – "Шынығуды жетілдіру"
Тұрғындарға арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(24-39 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 4 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау. Шаңғымен ұлдар 5 шақырымға, қыздар 3 шақырымға жүгіру (норматив орындау – тек қарлы-қысты аудандар үшін, 6 минут бойы жүгіру-жүру қарсыз аудандар үшін).

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 5 норматив орындау.

5-саты – "Сергектік пен денсаулық"
Тұрғындарға арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(40-49 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 3 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 2 норматив орындау.

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 5 норматив орындау.

5-саты – "Сергектік пен денсаулық"
Тұрғындарға арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(50-59 жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 3 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 1 норматив орындау.

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 4 норматив орындау.

5-саты - "Сергектік пен денсаулық"
Тұрғындарға арналған сынақтар мен нормативтердің түрлері
(60 және одан жоғары жастағылар)

      Талаптар:

      ПД – президенттік деңгейде 3 норматив орындау және ұлттық дайындық деңгейінде 1 норматив орындау.

      ҰДД – ұлттық дайындық деңгейінде 4 норматив орындау.